24.4.2024 79

“Top-100” yetakchi: Nargiza Gʻafforova qaysi fazilatlari bilan ajralib turadi?

Nargiza Gʻafforova – 23 yoshda, Samarqand viloyati Jomboy tumani “Qang‘li” mahallasi yoshlar yetakchisi. Bugungi kungacha tuman IIB matbuot kotibi, tuman hokimligi sektor kotibi yordamchisi, harbiy qism komandirining ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha maslahatchisi – madaniyat markazi boshlig‘i lavozimlarida ishlagan. “Yilning eng namunali yoshlar yetakchisi” tanlovi respublika bosqichida “Huquqbuzarliklar sodir etishga moyilligi bo‘lgan va jazoni ijro etish muassasalaridan ozod qilingan yoshlar bilan tizimli ishlagan eng namunali mahalla yoshlar yetakchisi” yo‘nalishi bo‘yicha 3-o‘rinni egallagan.   Erishgan yutuqlari: “Fidoyi yoshlar yetakchisi” ko‘rik-tanlovining Samarqand viloyati bosqichida 3-o‘rin; “Yilning eng yaxshi yoshlar yetakchisi” tanlovining viloyat bosqichida 2-o‘rin; “Top-100” yoshlar yetakchilaridan biri.   Prezident vakiliman! – O‘zbekistondagi eng kuchli 100 yetakchi safida Jomboy tumanidan aynan mening borligim, Prezident vakili ekanligim menga ulkan mas’uliyat yuklaydi, – deydi faxr bilan “Qang‘li” mahallasi yoshlar yetakchisi Nargiza. Uning qanchalik mas’uliyatli inson ekanligini u qilgan ishlar ham ko‘rsatib turibdi. Nargiza G‘afforova “Qang‘li”da yoshlar yetakchisi sifatida 2022-yili 95 nafar, 2023-yili 75 nafar, joriy yilda 8 nafar yoshga amaliy yordam ko‘rsatilishiga erishdi. Jumladan, uch yil mobaynida 178 nafar yoshga qariyb 117 million so‘mlik yordam ko‘rsatilgan. “Besh tashabbus olimpiadasi” 2023-yilgi mavsumida mahalla yoshlari “Street workaut” sport turi bo‘yicha respublikada 3-o‘rinni qo‘lga kiritdi va mahallada zamonaviy sport maydonchasi qurib bitkazildi. “Tashabbusli budjet” loyihasining 2023-yilgi mavsumida “Qang‘li” mahallasi g‘olib bo‘ldi, maktabga qo‘shimcha bino qurilib, mahallaning ichki yo‘llari ta’mirlandi.   Jinoyatchilik 70 foizga kamaygan Samarqand viloyati Jomboy tumani “Qang‘li” mahallasida jinoyatchilik o‘tgan yilgiga nisbatan 70 foizga kamaygan. Yoshlar o‘rtasida jinoyatchilik va huquqbuzarliklarning oldini olish maqsadida bir qator tadbirlar amalga oshirilmoqda. Profilaktika inspektori bilan hamkorlikda “xavf” guruhiga kiruvchi yoshlar ro‘yxati shakllantirilib, “Obod va xavfsiz mahalla” qo‘shma qarori asosida jinoyat sodir etishi yoki jinoyatdan jabr ko‘rish ehtimoli mavjud yoshlar bilan individual suhbat olib borib, ularning muammolarini aniqlab, tizimli hal etilmoqda. Amalga oshirilgan ishlar natijasida 10 ga yaqin sodir etilishi mumkin bo‘lgan jinoyatlarning oldi olindi. Yoshlarni harbiy vatanparvarlik ruhida tarbiyalash maqsadida harbiy qismlar bilan hamkorlikda 2023-yil mobaynida 15 ta harbiy vatanparvarlik tadbirlari tashkillashtirildi. Ushbu tadbirlarga 600 dan ortiq yoshlar qamrab olindi.   E’tirafga loyiq tajiba Nargiza mahallaning ko‘ngilli yoshlaridan volontyorlar jamoasini shakllantirgan. U o‘z jamoasi bilan mahallasidagi e’tiborga muhtoj aholi holidan xabar olib, ularga qo‘lidan kelgancha yordam berib kelmoqda. – Nafaqat mahallada, balkim tumanda ham e’tibordan chetda qolgan, boquvchisini yo‘qotgan, bemor nuroniylar holidan volontyorlarimiz bilan birgalikda tez-tez xabar olib turamiz, – deya so‘zlab berdi Nargiza G‘afforova. – Ba’zida oziq-ovqat mahsulotlari, ba’zida dori-darmonlar olib borib beramiz. Savobli ishlarimizda bizga tuman hokimi Qayum Sobirov, 2-sektor rahbari Jamshid Ahmedov, tadbirkorlar va homiylarimiz ko‘mak bermoqda. Nargiza G‘afforova jazoni ijro etish muassasasidan ozod etilgan, jazo muddatini o‘tab qaytgan 2 nafar yosh bilan individual mashg‘ulotlarni yo‘lga qo‘ygan. Ularni turli tadbirlarga, sportga jalb etgan. “Besh tashabbus olimpiadasi” esa bu yoshlarsiz o‘tmayapti. –  Yoshlar yetakchilarining funksional vazifasiga ko‘ra, jazoni ijro etish muassasalaridan ozod etilgan yoshlar bilan ishlash nazarda tutilgan bo‘lib, men faoliyatim davomida bugungi kunda nafaqat ushbu vazifa bilan, balki jazo muddatini o‘tayotgan yoshlar bilan ham bir qancha tadbirlarni amalga oshirib kelmoqdaman. Jumladan, Jazoni ijro etish departamenti 3-mintaqaviy hudud 37- va 38-manzil koloniyalarda jazo muddatini o‘tayotgan yoshlar bilan davra suhbatlari, sport va madaniy tadbirlar o‘tkazmoqdaman. JIEMdagi yoshlar bizning, O‘zbekistonning yoshlari. Shu sababli, Jomboy tumani yoshlar yetakchilari bilan birgalikda manzil koloniyalarida ham kitobxonlik va sport musobaqalari tashkil qilib, yoshlarga oid davlat siyosati mazmun-mohiyatini ularga ham tushuntirib kelmoqdamiz.   Otaliqqa olingan yoshlar “Qang‘li” mahallasida yoshlar yetakchisi mahalladagi yoshlar bilan ishlash chog‘ida ularning qiziqishlari, iqtidori, kelgusidagi rejalaridan kelib chiqqan holda ish tutadi. Shu sababli u mahalla hududida joylashgan 14-maktabning yuqori sinf o‘quvchilari o‘rtasida so‘rovnoma tashkil qilib, shunga ko‘ra tadbir va loyihalar tashkil qiladi. Ichki ishlar sohasiga qiziquvchi va profilaktik nazoratda turuvchi o‘quvchilar bilan Samarqand viloyati Ichki ishlar boshqarmasi “Situatsion markaz”iga, bojxona va uchuvchilik sohasiga qiziquvchi o‘quvchilar bilan Samarqand viloyati Bojxona boshqarmasi, Samarqand xalqaro aeroporti va bojxona postiga, harbiylikka qiziquvchi o‘quvchilar bilan Samarqand viloyati Ichki ishlar boshqarmasi tezkor safarbarlik vazifalarini bajaruvchi otryadi va havo hujumidan mudofaa qo‘shinlari va harbiy havo kuchlariga qarashli harbiy qismlarga sayohatlar tashkil qilib kelmoqda. “Qang‘li” mahallasidan 472 nafar yosh tuman prokurori o‘rinbosari Farrux Doniyorov tomonidan otaliqqa olingan. Bu yoshlarning barchasi bilan individual uchrashib, muammo va takliflari o‘rganib chiqildi. Aniqlangan muammolar “Yo‘l xaritasi”ga kiritilib, hal etib kelinmoqda. Bugungi kungacha 1 nafariga motokultivator uskunasi, 1 nafariga moddiy yordam ajratildi, 2 nafarining kontrakt to‘lovi to‘lab berildi. Mahallada otaliqqa olingan yoshlar ishtirokida “Yoshlar festivali” bo‘lib o‘tdi. Festivalda tuman hokimi, tuman prokurori, tegishli korxona va tashkilot rahbarlari hamda otaliqqa olingan yoshlar va ularning oila a’zolari ishtirok etdi. Festival doirasida turli ko‘rgazmalar, sport musobaqalari, “Zakovat” intellektual o‘yini, kitobxonlik va she’riyat kechasi, bo‘sh ish o‘rinlari yarmarkasi bo‘lib o‘tdi. Huquqiy savodxonlik burchagi tashkil qilinib, tuman adliya bo‘limi tomonidan huquqiy maslahatlar berildi. Otaliqqa olingan yoshlarning barchasi chuqurlashtirilgan tibbiy ko‘rikdan o‘tkazildi. Tadbir ishtirokchilari kasb-hunarga o‘qitish markazi va “Ibrat farzandlari” loyihasi doirasida tashkil etilgan o‘quv markazi faoliyati bilan tanishdi.   Mana buni taklif desa bo‘ladi! – Yoshlar yetakchisi sifatida faoliyatimiz endi boshlangan davrda Mahallalarda yoshlar bilan ishlash bo‘yicha Respublika ishchi guruhning Samarqand viloyatiga tashrifi chog‘ida komissiya raisi Qahramon Quronboyevga Jomboy tumanining 3 ta chekka hududiga ko‘chma konteynerli kutubxona tashkil qilish taklifini bildirgan edim, – deydi Nargiza G‘afforova. – Taklifimga ko‘ra, kutubxonalarga 6000 ta kitob olib kelindi. Hozir tumanimizning Qoramo‘yin, Sarqipchoq, Nayman mahallalarida kutubxonalar faoliyat ko‘rsatmoqda. “Tashabbusli byudjet” loyihasining 2022-yilgi mavsumida Jomboy tumanida zamonaviy ko‘rinishga ega axborot kutubxona markazi tashkil etish loyihasi g‘olib deb topildi va tuman markazida zamonaviy, barcha qulayliklarga ega, 16 000 ta kitob jamlangan kutubxona qad rostladi.   “Qiyin, ammo sevimli” – Yoshlar yetakchisi va faol yosh sifatida eng asosiy maqsadlarimdan biri yoshlarga oid davlat siyosati har bir xonadonga kirib borishi, har bir yosh ularga yaratilayotgan imkoniyatlardan xabardor bo‘lishi va foydalanishi, ilmga qiziqishi ortib, jamiyatda o‘z o‘rnini topishiga ko‘maklashishdir, – deydi yoshlar yetakchisi. – OTM bitiruvchi kurs talabalari uchun “Yoshlar – kelajak bunyodkorlari” klubi faoliyatni yo‘lga qo‘ymoqchimiz. Klub doirasida onlayn darslar va treninglar, oflayn davra suhbatlari va amaliyotlar bo‘lib o‘tadi. Klubni muvaffaqiyatli tamomlagan iqtidorli yoshlar tuman hokimi boshchiligidagi ishchi guruh suhbatidan o‘tib, mutaxassisligi bo‘yicha ishga qabul qilinadi. Ayrim hamkasblarimiz “yetakchilik qiyin”, deb nolib qolishadi. Tan olaman, qiyin. Ammo o‘z ishini sevgan inson uchun bu qiyinchilik ko‘rinmaydi. Men ishimni yaxshi ko‘raman.

24.4.2024 108

“Ibrat”da marafon: yettovlon Londonga boradi

 Yoshlar orasida til o‘rganishga ishtiyoq ham, ular uchun yaratilayotgan imkoniyatlar ham ortib bormoqda. Shunday imkoniyatlardan biri Yoshlar ishlari agentligining “Ibrat farzandlari” loyihasi hisoblanadi. Til o‘rganishning bepul, oson, kreativ va qulay tomonlari shu ilovada jamlangan. Loyiha 2022-yilda o‘z faoliyatini boshlagan bo‘lsa, bugungi kunga kelib yoshlar orasida keng ommalashdi. Bundan tashqari, yoshlarni fikrlashga undovchi “Ibrat Quiz”, “Ibrat Debate”, “Speaking Club” va bir qator marafonlar o‘tkazib kelinmoqda. Masalan, fevral oyida boshlangan ikki bosqichli ingliz tili marafonini til o‘rganuvchi yoshlar katta qiziqish bilan kutib oldi. Birinchi bosqich 15 kun davomida “Ibrat Academy” ilovasi orqali bo‘lib, sun’iy intellekt tomonidan baholangan. Bunda 100 nafar ishtirokchi saralab olinib, ikkinchi bosqichga o‘tdi. Keyingi bosqich mock IELTS imtihoni ko‘rinishida, offlayn tartibda bo‘ldi. 7 nafar g‘olibga Londonga 1 haftalik ta’lim sayohati, qolgan barcha ishtirokchilarga 1 million so‘mdan pul mukofoti taqdim etilgan. Londonga yo‘llanma olgan yoshlar ko‘pchilikka qiziq bo‘lsa kerak. “Yoshlar ovozi” g‘oliblar bilan bog‘lanib, bir qancha savollarga javob topishga harakat qildi.   “Londonga ikkinchi yo‘llanma” Jasminabonu Ismoilova 11-sinf o‘quvchisi. Shu kunga qadar IELTSdan uch marotaba 8,5 natijani qo‘lga kiritgan. “To‘g‘risini aytsam, boshida o‘zimga ishonib, yutaman deb o‘ylagan edim. Chunki IELTSdan uch marta 8,5 balni qo‘lga kiritganman va  6 nafar o‘quvchim bor. Ularga individual dars o‘taman. Qarasam, o‘qituvchilar ko‘p ekan, lekin to‘xtamasdan harakat qildim. Birinchi o‘rinni olganimni eshitib juda xursand bo‘ldim. 2022-yil “Xorijiy tillarni o‘qitish bo‘yicha eng yaxshi maktab” tanlovida g‘olib bo‘lib, 500 million so‘m pul mukofoti va Londonga 1 haftalik yo‘llanma yutib olgandim. Endi esa yana Londonga borish imkoniga ega bo‘lyapman”, – deydi Jasminabonu. Farzand tarbiyasida, ta’lim olishida ota-onaning o‘rni beqiyos. Jasminabonuning ham ota-onasi ingliz tili o‘qituvchisi ekani uning tilga yoshlikdan mehr qo‘yishiga sabab bo‘lgan. Keyinchalik o‘zi ham o‘quv markazida dars berishni boshlagan. Qahramonimiz yaqinda maktabni tamomlaydi, u qaysi universitetga hujjat topshirmoqchi ekaniga qiziqdik. “Amerikaning “Wesleyan University” universitetiga grant yutib olganman. O‘qishim va yashashim uchun hamma xarajatlarni qoplaydi”, – deydi Jasminabonu. Aytgancha, bu Amerikadagi eng nufuzli universitetlardan biri ekan.   “Uchta tilni o‘rganyapman” Marafon haqida ko‘pchilik ijtimoiy tarmoqlar orqali yoki kimningdir tavsiyasi bilan xabar topgan va qatnashish istagi paydo bo‘lgan. Sevaraxonning oila a’zolari ham til o‘rganishga katta qiziqish bildiradi. U marafon haqida ukasidan eshitgan va uning tavsiyasi bilan qatnashishga ahd qilgan. – Ukam “Ibrat farzandlari” loyihasini anchadan beri kuzatib boradi. Natijasi esa yomon emas. Marafonda ilovadan to‘liq foydalanishni boshladim. Qatnashish davomida ingliz tilidan kamchiliklarimni to‘ldirib, yanayam yaxshilashimga katta yordam berdi, – deydi Sevara Rohataliyeva. – Tengdoshlarimga ham ilovadan foydalanib, til o‘rganishini tavsiya qilaman. Chunki o‘zim ham ilovada yana ikkita tilni o‘rganishni boshladim. Bular rus va turk tillari. Ilova oraqali til o‘rganish men uchun har taraflama qulay. Masalan, har bir darsdan keyin sinov testlarining borligi o‘tilgan darsni mustahkamlashga yordam beradi. Darslarning onlaynligi vaqtni tejashga va to‘g‘ri taqsimlashga yordam beradi. Sevaraxon tibbiyot yo‘nalishida o‘qiydi. Aytishicha, til o‘rganish o‘qishining keyingi bosqichlarida juda zarur.   “Universitetdan “acceptance letter” kutyapman” Azizbek Tojiddinovning maqsadlari juda ko‘p. Ularga erishish uchun til o‘rganishni muhim deb hisoblaydi. Chunki chet elda o‘qish istagi va tanlagan sohasi shuni talab qiladi. Shuning uchun uch yildan beri inliz tilini o‘rganib kelmoqda.  Yaqinda IELTSdan 7,5 natijani qo‘lga kiritgan Azizbek Amerika universitetidan tavsiya xati kelishini kutyapti. “Marafon haqida boshlanishiga bir kun qolganida eshitdim va qatnashishga qaror qildim. Maqsadim yo‘llanmani qo‘lga kiritish edi va men buni uddaladim. Jarayon unchalik qiyin kechmadi. Faqat boshida vaqtni taqsimlab olishga biroz qiynaldim. Keyinchalik o‘z o‘rniga tushib ketdi. Marafon davomida ilovani to‘liq o‘rganib chiqdim va menga yoqdi. Ayniqsa, til o‘rganishni endi boshlaganlar uchun juda qulay va foydali bo‘la olishiga ishonchim komil”. Aytishicha, Azizbek kelajakda kiber xavfsizlik bo‘yicha mutaxassis bo‘lmoqchi. Bu soha bugungi kunda rivojlanayotgan sohalardan biri. Yurtimiz kelajagi uchun bunday yoshlarning yetishib chiqayotgani juda quvonarli.   “Ibrat”ga rahmat!” Boyqobilov Islombek ham “Ibrat Academy” ilovasi ilova orqali xitoy tilini o‘rganishni boshlagan. Ingliz tili esa, aytishicha, uning hayotida katta o‘ringa ega. Chunki ishi va loyihalarini amalga oshirishida bu til muhim omil hidoblanadi. “Ilova orqali men IELTS imtihoniga qanchalik tayyor ekanligimni bilib oldim. Yaqinda imtihon topshirish niyatidaman. Marafonda g‘olib bo‘lganim esa meni juda quvontirdi. Sayohat davomida biz uchun manfaatli bo‘lgan turli tashrif va uchrashuvlar tashkil qilinadi degan umiddaman”. Islombek hozir 8 nafar o‘quvchiga ustozlik qilib, ingliz tilini o‘rgatib kelmoqda. Buning qiyinchiliklari haqida u juda yaxshi biladi va “Ibrat farzandlari” loyihasiga o‘zining minnatdorligini bildirdi: “O‘qituvchi sifatida bu ilovadan foydalanishni barcha yoshlarga tavsiya qilgan bo‘lardim. Sababi bu ilova qisqa vaqt ichida yaxshigina muvaffaqiyatga erishdi va bundan keyin ham ilmga chanqoq yoshlar bor ekan, o‘sishdan to‘xtamaydi”.   “Barcha uchun foydali” Yangi O‘zbekiston Universiteti talabasi Shamshodbek Ahmadov “Ibrat Academy” ilovasidan 2023-yil iyul oyidan beri foydalanadi va koreys tilini o‘rganmoqda. – Koreys tilini qimmat kurslarga borib yoki internetda ingliz tili yordamida o‘rgangandan ko‘ra, “Ibrat”da o‘rganish yaxshiroq. O‘zbekchada tushuntirishlari ajoyib, – deydi Shamshodbek. – Test savollaridagi ba’zi kamchiliklarni aytmaganda, barcha uchun juda foydali ilova desam yanglishmayman. U ilovadan til o‘rganishni davom etishini alohida ta’kidladi. Shu kungacha ilova orqali koreys, ingliz va rus tilini o‘zlashtirishga harakat qilgan. Endi esa Yapon tilini o‘rganmoqchi.   “Turk tilini ham o‘rganmoqchiman” – 2500 dan ortiq ishtirokchi qatnashgan marafonda kuchli 7 likka kirganimdan juda xursandman, – deydi Ilhomjon Baxronov. – Marafonda berilgan vazifalarni 15 kun davomida o‘z vaqtida bajarib bordim. Ikkinchi bosqichga o‘ta olsam, yo‘llanmani qo‘lga kirita olaman deb o‘ylagandim va buni uddaladim. Marafondan oldin IELTS imtihonini topshirgani unga qo‘l kelgan. Chunki imtihonga tayyorlanish jarayoni ancha qizg‘in kechadi. Hozir esa IELTSdan 8 ball sohibi. “2023-yil avgust oyidan beri shu ilovadan foydalanaman. Interaktiv, bir vaqtda ko‘p tillarni o‘rganish imkoniyati va har bir mavzu uchun testlar mavjudligi juda ham foydali va samarali. Hozir rus va turk tillarini ilova orqali o‘rganishni boshlaganman. Turk tilini mukammal o‘rganib, keyingi marafonlarda turk tilidan qatnashish niyatim ham bor”, – deydi u.   “Do‘stlarimga tavfiya qilaman” Komila Nurullayeva 2023-yil avgustdan beri ilova orqali ingliz va koreys tilini o‘rganadi. “Ilovaga rus tilida o‘tiladigan darslar qo‘shilsa, maqsadga muvofiq bo‘lardi. Chunki menga o‘xshab o‘zbek tilini yaxshi bilmaydiganlar ilovadan ayrim tillarni o‘rganishga qiynalishadi. Agar shu taklifim inobatga olinsa, bu ilovadan boshqa davlat vakillari ham foydalanish imkoniyati oshadi. Balki “duolingo” ilovasi darajasiga ham chiqib olishi mumkin. Bu ilovadan ham bir yildan beri foydalanaman. Lekin “minus” taraflari ham bor”.

24.4.2024 73

Biz kitobxon millat bo‘la olamizmi?

Kitobxonlik va kutubxonalar biz uchun qanchalik muhim? Davlat Statistika agentligining ma’lumotlarini e’tiboringizga havola etmoqchiman. 2000 va 2021-yillar oralig‘i. Bu yillar ichida bir o‘g‘il yoki qiz tug‘ilib, oila qurish darajasigacha kelishi mumkin. Millionlab o‘zbek yoshlarining dunyoga kelishidan tortib, ilm olish va oila qurishiga qadar guvohlik qilgan bu yillar O‘zbekistonda kutubxonalar soni 15 baravarga kamayib ketishidek voqeaning ham shohidi bo‘ldi. Mamlakatimizda 2000-yilda faoliyat yuritgan 6 027 ta kutubxona 20 yil ichida qanday qisqarib borganini statistikada ko‘raylik: 2001-yilda — 5 936 ta; 2002-yilda —5 943 ta; 2003-yilda — 6 158 ta; 2004-yilda — 5 953 ta; 2005-yilda — 5 892 ta; 2006-yilda — 1 200 ta; 2007-yilda — 1 521 ta; 2008-yilda — 1 650 ta; 2009-yilda — 2 722 ta; 2010-yilda — 2 809 ta; 2011-yilda — 2 809 ta; 2012-yilda — 2 831 ta; 2013-yilda — 2 834 ta; 2014-yilda — 2 877 ta; 2015-yilda — 2 914 ta; 2016-yilda — 2 908 ta; 2017-yilda — 2 898 ta; 2018- yilda — 2 902 ta; 2019- yilda — 398 ta; 2020 -yilda — 400 ta. 2020-yildan boshlab har yili 2 taga ko‘paymoqda (2021-yilda 402). Xo‘sh, axborot resurs markazlari bu ahvolga o‘z-o‘zidan kelib qoldimi? Bugunning yoshlarida kitob o‘qishga vaqt topilmayaptimi yoki hafsala? Bu savollar bilan tengdoshlarimga yuzlandim. “Ochig‘i, hozirgi avlod kitob o‘qimayapti deyishga uyalaman, garchand bu haqiqat bo‘lsa-da. Chunki o‘zim ham shu avlod vakiliman. Ammo biz kitob o‘qimayapmiz. Kursdoshlarimdan misol ko‘rsatishim mumkin, ular faqat oraliq yoki yakuniy nazorat ishi uchun berilgan topshiriq yuzasidan kutubxonaga kirishi mumkin. Shaxsan men boshqa payt mustaqil adabiyotlar o‘qish uchun borganlarini ko‘rmadim. Bu esa bizning fojiamiz”, – deydi O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti talabasi Orzumurod Qosimov. Tengqurlarimdan eshitayotgan fikrlarim xilma-xil. Biroq yuridik universiteti talabasi aytgan mana bu fikr e’tiborimni tortdi: “Yaqinda Milliy kutubxonaga borgandim. U yerga kirish, a’zo bo‘lish va shunga o‘xshash tashkiliy masalalar kitob o‘qishga hafsalamni so‘ndirib qo‘ydi. Bu ovoragarchiliklarni soddaroq qilishning ham imkoni bordir?”. Shu mazmundagi so‘zlarni Milliy kutubxonamizning yana bir nechta a’zolaridan eshitdim. Balki shuning uchun ham kitobxonlar u yerga borishdan ko‘ra, uyda elektron kitob varaqlashni ma’qul ko‘rgandir. Avvalgi davr hamda hozirgi vaziyatni taqqoslash maqsadida kitob o‘qish va kutubxonalar mavzusidagi savolim bilan ziyoli otaxon – Ne’mat otaga yuzlandim: “Menimcha farzandlarimizni kitobdan ko‘ra qiziqroq narsalar o‘ziga qaratib qo‘ydi. Biz nimanidir bilmoqchi bo‘lsak, kechasi bilan kutubxonada qolardik. Kitob varaqlashdan boshqa choramiz yo‘q edi. Biroq bugun telefon, internet kabilar qog‘oz kitobning o‘rnini egallab bormoqda. Ma’lumotlarni izlash ularda ham qulay, ham ko‘p vaqt talab etmaydi. Menimcha, shu sababli ko‘p kitoblar “egasiz qolyapti”, – degan javobni oldim. Ne’mat ota haq. Shu o‘rinda yana bir statistikani e’tiboringizga havola etsam. Yaqinda mamlakatlarning kitobxonlik darajasi haqidagi ma’lumot chiqdi. Unda 73 foiz ko‘rsatkich bilan AQSh yetakchilik qilayotgan bo‘lsa, keyingi o‘rinlarni (70, 57, 39 foiz) Xitoy, Rossiya hamda Turkiya egallagan. O‘zbekistonda bu ko‘rsatkich 0,7 foiz. Internet, texnologiya, smartfonlar masalasida bizdan bir necha yillar oldinda bo‘lgan mamlakatlar va yoshlari kitobni o‘ziga do‘st bilyapti. Nazarimda, ular aynan kitob va kutubxonadan uzoqlashmayotgani sababli ham rivojlanish, ixtirolar bobida o‘rnak olsa arzigulik natijalar qayd etmoqda. So‘nggi so‘z o‘rnida aytmoqchimanki, kutubxonalaridan voz kechayotgan mamlakatning ertasi, kitobdan voz kechayotgan avlod qo‘lida qoladi. Yaxshiyamki, mamlakatimizda yoshlar siyosatiga mas’ul tashkilotlar “Yosh kitobxon”, “Yosh kitobxon oila”, “Mutolaa” loyihalarini hayotga tatbiq etmoqda. Ajab emas, shular orqasidan kelgusida kitobsevar xalqlar reytingida o‘rnimizni yaxshilasak...

23.4.2024 93

Mahallangizga ichimlik suvi yetib borganmi?

“O‘zsuvta’minot” respublika miqyosida hududlar kesimida aholining markazlashgan ichimlik suvi bilan ta’minlanganlik darajasi bo‘yicha infografika taqdim etdi. Unga ko‘ra, Toshkent shahri 97,7 foiz ko‘rsatkich bilan yetakchi o‘rinda bo‘lsa, eng quyi natija — Qashqadaryo viloyatida 59,4 foizni tashkil etmoqda. Ushbu ko‘rsatkich qolgan hududlarda quyidagicha: Andijon viloyatida – 90,9 foizBuxoro viloyatida – 73,2 foizJizzax viloyatida – 70,4 foizQoraqalpog‘iston Respublikasi – 72,4 foizFarg‘ona viloyati – 79,4 foizXorazm viloyati – 90,4 foizSamarqand viloyati – 75,4 foizNamangan viloyati – 82,7 foizSirdaryo viloyati – 86,9 foizSurxondaryo viloyati – 62,9 foizToshkent viloyati – 79,4 foiz.

23.4.2024 102

Agar qoidani buzganingiz haqida 48 soat ichida xabar kelmasa, jarimadan ozod bo‘lasiz

Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksiga yo‘l harakati qoidalari buzilishiga oid ma’lumotlar 48 soat ichida kelmasa bekor bo‘lishi to‘g‘risidagi tartib kiritilmoqda. Bu borada ayni paytda Oliy Majlis Qonunchilik palatasida bo‘lib o‘tayotgan yig‘ilishda muhokama qilinayotgan qonun muhokamasida ma’lum qilindi.  Qayd etilishicha, qonun loyihasi bilan avtomatlashtirilgan foto va video qayd etish texnika vositalari orqali yo‘l harakati qoidalari buzilganligi qayd etilgan hollarda transport vositasining mulkdori to‘g‘risida ma’lumot mavjud bo‘lmasa, shuningdek maxsus avtomatlashtirilgan foto va video qayd etish texnika vositalari orqali qayd etilgan yo‘l harakati qoidalari buzilishiga oid ma’lumotlar jarima solish to‘g‘risida qaror chiqarishga vakolatli bo‘lgan mansabdor shaxsga 48 soat ichida yuborilmagan bo‘lsa ishni ko‘rib chiqish tugatish belgilanmoqda. Velosiped haydovchilari uchun ham javobgarlik belgilanmoqda Bundan tashqari, loyihada kichik hajmli elektr dvigatelli transport vositalari hamda individual harakatlanish vositalarini (skuter, moped, velosiped haydovchi, individual harakatlanish vositasini, ulovli aravani boshqarib boruvchi shaxs tomonidan sodir etilishi) boshqarish jarayonida sodir etilgan huquqbuzarliklar uchun ma’muriy javobgarlikni belgilash nazarda tutilmoqda. Shuningdek, MJtKning 171-moddasiga tez tibbiy yordam va yong‘in-qutqaruv bo‘linmalari transport vositalari tomonidan sodir etilgan qoidabuzarliklar yuzasidan yuritilgan ma’muriy ishlarni ortiqcha qog‘ozbozlikdan voz kechgan holda tugatish tartibini joriy etish belgilanmoqda.

23.4.2024 165

Jayhunning Zarifasi

Zarifa Jabborova – 2022-yil yanvardan buyon Surxondaryo viloyati Termiz shahar “Jayhun” mahallasi yoshlar yetakchisi sifatida ishlamoqda. U yetakchilikka kirishgan kundan boshlab, yoshlarga do‘st bo‘ldi, ularning muammolarini o‘zining muammosi deb bildi. Mahallasi yoshlarining yaxshi sharoitlarga ega bo‘lishi uchun barcha imkoniyatlarni ishga solib kelmoqda. Zarifa bilan suhbatlashganimizda “Yoshlar yetakchisi vazifasida ishlar ekanman eng katta maqsadim mahallam yoshlari uchun barcha sharoitlarga ega zamonaviy sport obyekti barpo etish” degan yaxshi tashabbus boshlaganini bildirdi. Qahramonimiz faoliyatini 19 yoshida maktabda kutubxonachilikdan boshlagan. 8 yil davomida kutubxonachi va o‘qituvchi sifatida yoshlar bilan ishladi. 2020-yildan Termiz shahridagi “Farhod” mahallasida rais o‘rinbosari lavozimida faoliyatini davom ettirib, aholi bilan ishlash borasida qimmatli tajriba to‘pladi. Bu tajribalari bugun “Jayhun” mahallasidagi yetakchilik faoliyatida qo‘l kelmoqda. Zarifa Jabborova “Jayhun” mahallasi balansini shakllantirish maqsadida o‘tkazgan xatlov davomida mahalla yoshlarini qiynayotgan ko‘plab muammolarni o‘zi uchun “kashf qildi”. Kimdir ota-ona qaramog‘idan erta mahrum bo‘lgan, boshqasi yetishmovchilik sabab o‘qishini tashlab ketgan, yana biri esa moddiy qiyinchilik sabab salomatligini tiklashga imkon topa olmayapti... “Jayhun” mahallasi balansi: Aholi soni: 4503 nafar Xonadonlar: 1332 ta Koʻchalar: 4 ta Yoshlar: 1098 nafar Ayollar: 546 nafar “Yashil” toifa: 775 nafar “Sariq” toifa: 323 nafar “Qizil” toifa: 19 nafar   Yoshlar yetakchisi xatlov davrida barcha yoshni tinglashga harakat qildi. Faoliyatining ilk kunlaridanoq mavjud muammolarni hal etish choralarini izladi. Xususan, yetishmovchilik sabab o‘qishni tashlab ketgan Davron Bobonazarovga homiylar yordamida kompyuter hamda printer olib berilib, Termiz davlat universiteti yaqinidan unga kompyuter xizmatlari markazi ochib berildi.  Universitet ma’muriyati bilan kelishgan holda Davron yana o‘qishga qaytarildi.   “Besh tashabbus” – katta maydon – Ikki yillik faoliyatim mobaynida mahallam yoshlari bilan juda ko‘p marralarga erishdim, – deydi Termiz shahar “Jayhun” mahallasi yetakchisi Zarifa Jabborova. – “Jayhun”da iqtidorli yoshlar juda ko‘p. Faqat ularni ommaga ko‘rsatish, iqtidorini “ko‘z-ko‘z” qilish kerak. Bu borada bizga “Besh tashabbus olimpiadasi” katta maydon vazifasini o‘tab bermoqda. Olimpiadaning har mavsumida mahallam yoshlari respublikada munosib ishtirok etmoqda. “Jayhun” mahallasida yashovchi Gʻayrat Doniyorov “Besh tashabbus olimpiadasi” 1-mavsumida stol tennis bellashuvlari final bosqichida qatnashib, 4-o‘rinni qo‘lga kiritdi. Olimpiadaning 3-mavsumida “Milliy raqs ijrochiligi” bo‘yicha Dilnoza Normamatova Respublikada g‘oliblikka erishdi. U hozir Surxondaryo viloyati “Barkamol avlod bolalar raqs maktabi”da raqs rahbari sifatida ishlamoqda. 80 dan ortiq shogirdlariga raqs sirlarini o‘rgatib kelmoqda. Bundan tashqari, Dilnoza shahardagi 2 ta bolalar bog‘chasida ham faoliyat olib boryapti. 2022-yil  mahalladagi uyushmagan yoshlar o‘rtasida o‘tkazilgan mini futbol bo‘yicha DXX kubogi musobaqasida “Jayhun” mahallasi yoshlari Termiz shaharda birinchi bo‘lishni uddalashdi. 2023-yil  “Navro‘z kubogi” mini futbol musobaqasida viloyatda 3-o‘rinni band etishdi. Ehtiyojmand yoshlar “Yoshlar daftari”ga kiritilib, amaliy yordamlar ko‘rsatildi. Masalan: – 21 nafari kasb-hunar va tadbirkorlikka o‘qitildi; – 7 nafariga haydovchilik guvohnomasi olishga ko‘maklashildi; – 19 nafariga zarur texnikalar olindi; – 39 nafarining shartnoma puli to‘landi; – 5 nafari zamonaviy kasblarda o‘qishga yo‘naltirildi; – 12 nafariga davolanish xarajatlari uchun moddiy yordan berildi; – 8 nafarining safarbarlik chaqiruvi badali to‘lab berildi.   Hech kim e’tibordan chetda emas Yetakchi tashabbusi bilan mahalla yoshlarining 8 nafari “Amudaryo bolalarni sog‘lomlashtirish oromgohi”da bepul dam olishga, 3 nafari Samarqand va Toshkent shaharlariga sayohatga yuborildi. Jinoyatchilikka moyilligi bor 2 nafar yosh “Jasorat maktabi” o‘quv yig‘inida va ijtimoiy himoyaga muhtoj ishsiz 5 nafar yoshning DXX akamediyasi tashkil etgan o‘quv-yig‘inlarda ishtiroki ta’minlanib, ularni vatanparlik ruhida tarbiyalash borasida samarali ishlar qilindi, migratsiyaga ketishining oldi olindi. Yoshlar o‘rtasida jinoyatchilikning oldini olish bo‘yicha hisobda turgan yoshlarning 3 nafarining bandligi ta’minlandi. Jazoni ijro etish muassasasidan qaytgan yoshlar sport musobaqalariga, qiziqishiga qarab kasb ta’limiga yo‘naltirildi. O‘qishi oxiriga yetmagan chin yetim Jasmina Shaymulina darslarini  davom ettirishi uchun unga vasiy tayinlab, boshqa maktabga ko‘chirildi. Birinchi guruh nogironi Zuhra Safarova “og‘ir toifa”ga kiritilib, aravacha bilan ta’minlandi. “Og‘ir toifa”ga kiritilgan Odiljon Jo‘rayevga homiy orqali kompyuter jamlanmasi olib berildi. Mahalla yoshlari qiziqishidan kelib chiqib, til o‘rganishi va sport bilan shug‘ullanishi uchun otaliqqa biriktirilgan Milliy gvardiya harbiy xizmatchilari bilan tizimli ishlar amalga oshirilyapti. Ular uchun maxsus reja ishlab chiqilib, bandligiga erishilmoqda.   8 nafar yosh migratsiyadan qaytarildi 2023-yil boshida Yoshlar ishlari agentligi direktori Alisher Sa’dullayevning talabalarni vaqtinchalik uy-joy bilan ta’minlash borasidagi tashabbusiga javoban Zarifa Jabborova yashash uyida 7 nafar talabani shartnoma asosida kvartira bilan ta’minlagan. “Jayhun” mahallasidan 30 nafar yosh mehnat migrant sifatida chetga chiqib ketgan edi. Yetakchi sa’y-harakatlari natijasida ularning 8 nafari ortga qaytarildi. Migratsiyadan kelgan yoshlarni nemis tili va zamonaviy kasblarga o‘qitishga yordam berilmoqda. Rossiyada ishlab qaytgan Ulug‘bek Shodmonov, Islom Shodmonov va Zafar Eshboyevlar hozir chet tilini o‘rganmoqda. Ularning o‘quv xarajatlari “Yoshlar daftari” jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan qoplab berildi. 4 yildan beri xorijiy migratsiyada yurgan yolg‘iz ona 3 nafar voyaga yetmagan farzandini yaqin dugonasiga tashlab ketgani, buning natijasida qizlar qarovsiz qolib, ularning xulqida salbiy o‘zgarishlar borligini aniqlagan yetakchi onani migratsiyadan kaytarishga erishdi. Qizlar uchun esa psixolog biriktirildi.   Yoshlarga qanot bo‘lish kerak “Jayhun” mahallasi yetakchisi Zarifa Jabborova bilan suhbatimiz yakunida yoshlar yetakchisi sifatida ishlash davomida o‘zi guvoh bo‘lganlari haqida gapirib berdi: – Mahallada ijtimoiy muhitni yaxshilash va jinoyatchilikning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar va o‘rganishlarim natijasida shunga amin bo‘ldimki, 60-70 foiz yoshlar o‘rtasidagi jinoyatlar qarovsiz qolgan, ajrashgan, yolg‘iz ota yoki ona bilan yashayotgan, ota-onasi migratsiyaga chiqib ketgan farzandlar o‘rtasida sodir etilmoqda. O‘spirinlik davridagi o‘zgarishlar yosh qizlarga juda qattiq ta’sir etib, ular do‘stlaridan orqada qolishining guvohi bo‘lyapman. Bu borada ota-onalar bilan mahalla xodimlari alohida suhbatlar o‘tkazib, tushuntirish ishlarini olib boryapmiz. Ba’zida yonimga ichkilikga ruju qo‘ygan yoki oilasida doimiy janjal bo‘ladigan yoshlar kelib hissiyotlari, kechinmalari haqida gapiradi. Ularning fikrlashlarini eshitar ekanman, suhbatdoshlarimni uchish istagi bor, ammo qanoatidan ayrilgan qushga o‘xshataman. Ularga ikki og‘iz shirin so‘z, mehr-muhabbat va e’tibor bo‘lsa bas, ular ulkan marralarni zabt eta oladi.

22.4.2024 62

391$ dan 1097$ gacha: Toshkentda ijara uy narxlari qancha?

Avvalroq Toshkent shahrida ijara narxlari pasayishda davom etayotgani haqida xabar bergan edik. Xo‘sh, narxlar hozirgi kunda qanday bo‘lmoqda? Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti mutaxassislari 2024-yilning mart oyida Toshkent shahrida taklif etilgan uy-joy ijara narxlarini tahlil qilishdi. O‘rtacha ta’mirlangan uy-joy ijarasi 2024-yil mart oyida ushbu sinfdagi 1 xonali xonadonlar uchun taklif etilgan ijara narxlari o‘tgan fevral oyiga nisbatan o‘rtacha 0.6% ga pasayib, $391 ni tashkil etgan bo‘lsa, 2 xonali xonadonlar ijara narxlari esa 1.2% ga arzonlab, o‘rtacha $436 gacha tushdi. Shuningdek, o‘rtacha ta’mirlangan 3 va 4 xonali uylar ijara narxlari mos ravishda 0.2% va 0.4% ga pasayib, o‘rtacha narxlar $513 va $591 ni tashkil etdi.  Nisbatan arzon narxlar  O‘rtacha ta’mirlangan turkumdagi uylar uchun nisbatan arzon ijara narxlari Sergeli (1 xonali - $354, 2 xonali - $386 ,3 xonali - $435, 4 xonali - $441), Olmazor (1 xonali - $359, 2 xonali - $414, 3 xonali - $454, 4 xonali - $489) tumanlarida taklif etilgan bo‘lsa, ushbu turkumdagi eng qimmat ijara narxlari Mirobod (1 xonali - $463, 2 xonali - $518, 3 xonali - $620, 4 xonali - $819) va Shayxontohur (1 xonali - $437, 2 xonali - $456, 3 xonali - $537, 4 xonali - $624) tumanlarida kuzatildi. To‘liq ta’mirlangan uylar ijara narxlari Mart oyida to‘liq ta’mirlangan 1 xonali uylar uchun o‘rtacha ijara narxlari $472 ni tashkil etib, o‘tgan fevral oyiga nisbatan 0.8%ga tushgan bo‘lsa, 2 xonali uylar uchun ushbu ko‘rsatkichlar mos ravishda $644 va 1.1% ni tashkil etgan. Shuningdek, 3 xonali uylar uchun taklif etilgan o‘rtacha ijara narxlarida ($788) ham biroz (0,3%) tushish kuzatildi. Shuningdek, to‘liq ta’mirlangan 4 xonali uylar o‘rtacha ijara narxlari ham 0.9% tushib, $909 gacha pasaygan. Qaysi tumanlarda arzonroq? To‘liq ta’mirlangan turkumdagi uylar uchun eng arzon ijara narxlari Sergeli (1 xonali - $394, 2 xonali - $449, 3 xonali - $556, 4 xonali - $646) va Uchtepa (1 xonali - $396, 2 xonali - $496, 3 xonali - $622, 4 xonali - $646) tumanlarida hamda ushbu turkumdagi eng qimmat ijara narxlari Mirobod (1 xonali - $567, 2 xonali - $844, 3 xonali - $1024, 4 xonali - $1097) va Shayxontohur (1 xonali - 556$, 2 xonali - $845, 3 xonali - $1050, 4 xonali - $1024) tumanlarida kuzatildi.

20.4.2024 89

Dam olish kunlarida teatrga borishga nima deysiz?

Toshkent shahridagi teatrlarning 20-aprel, shanba kungi repertuari:   O‘zbek milliy Akademik drama teatri Nomi: “Andishali kelinchak” Vaqti: 18:00   Muqimiy nomidagi O‘zbekiston davlat musiqali teatri Nomi: “Qaytar dunyo” Vaqti: 17:00 - 19:00   Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston davlat akademik katta teatri Nomi: "TOSKA" opera Vaqti: 18:00    Gosudarstvenniy teatr muzikalnoy komedii (operetti) Uzbekistana Nomi: “Maritsa” Vaqti: 17:30   O‘zbekiston davlat satira teatri Nomi: “Jamila” Vaqti: 16:00   “Diydor” yoshlar eksperimental teatr-studiyasi Nomi:  “Kulgu akademiyasi” Vaqti: 17:00    Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlardagi teatrlarning 20-aprel, shanba kungi repertuari:   Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat akademik musiqali teatri   Nomi: “Zo'raki tabib” Vaqti: 17:00   Qoraqalpoq davlat qóǵirchoq teatri Nomi: “Xushchaqchaq do'stlar” Vaqti: 15:00   Andijon viloyati musiqali drama teatri Nomi: “To‘ylar muborak” Vaqti: 15:00   Andijon viloyati yoshlar teatri Nomi: “Hangoma” Vaqti: 15:00   Buxoro viloyati musiqali drama teatri Nomi: “Shum bola” Vaqti: 14:00   Buxoro viloyat qo‘g‘irchoq teatri Nomi: “Quvnoq oila” Vaqti: 11:00 - 12:00   Jizzax viloyat musiqali drama teatri Nomi: “Tanho yulduz” Vaqti: 17:00   Sirdaryo viloyati musiqali drama teatri Nomi: “Qizil qalpoqcha qayerda?” - “Xusrav va Shirin” Vaqti: 11:00 - 16:00   Samarqand viloyati qo‘g‘irchoq teatri Nomi: “Matonatli yurak” Vaqti: 11:00   Kattaqo‘rg‘on shahar drama teatri Nomi: “Qaynona” Vaqti: 14:00   Surxondaryo viloyati qo‘g‘irchoq teatri Nomi: “Shiroq afsonasi” Vaqti: 11:00   Farg‘ona viloyat musiqali drama teatri Nomi: “97-xona” Vaqti: 11:00   Qo‘qon shahar musiqali drama teatri Nomi: “Furqat” Vaqti: 14:00   Marg‘ilon shahar musiqali maqom teatri Nomi: “Marg‘ilon darg‘alari” maqom Vaqti: 11:00   Namangan viloyati musiqali drama teatri Nomi: “Sab’ai sayor” Vaqti: 16:00   Navoiy viloyat qo‘g‘irchoq teatri Nomi:  “O‘tkir shoxli buqacha” Vaqti: 17:00   Qashqadaryo viloyati musiqali drama teatri Nomi: “Abu Muin Nasafiy” Vaqti: 16:00   Xorazm viloyati musiqali drama teatri Nomi: “Qirmizi olma” Vaqti: 17:00   Xorazm viloyati qo’g’irchoq teatri Nomi: “Afandi hangomalari” Vaqti: 11:00

19.4.2024 59

Siz qanchalik mas’uliyatlisiz?

Mas’uliyat… Bu so‘z bilan ilk bora boshlang‘ich sinfda yuzlashgandim. Ustozimiz bizni amaliyotchilar bilan tashlab, majlisga chiqib ketgandi. O‘qituvchimiz qaytib kelgunicha sinfda katta topolon bo‘lgan. Amaliyotchi qizlarga hech quloq solmasdik. Ustozimiz kelgach, jahl bilan mas’uliyatni his qilmadinglarmi, deb urishgandilar. O‘sha kungacha umuman e’tibor bermagan bu so‘zga keyinchalik ko‘p bora duch keldim. Maktabda o‘qib yurganimda, ukamning darslarini nazorat qilib turish vazifasi yuklatilganida, abituriyentligimda, talabalar qatoriga qo‘shilib Toshkentga yolg‘iz kelganimda... Xullas, bu dunyoda yashayotgan ekansiz yelkangizga yuklatiladigan mas’uliyatllar ortib boraveradi. Hammada o‘ziga yarasha, har xil mas’uliyat bor. Umuman olganda bu tushuncha ko‘pchilikda turlicha shakllangan. Xo‘sh, yoshlar nazdida mas’uliyat nima? Ular qanchalik o‘zlarini mas’uliyatliman deb hisoblaydi? Uning shakl-shamoyili bormi? Burchmi yoki qarzdorlik? Avvalo, mas’uliyat so‘zining ma’nosiga to‘xtalsak. O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati tomonidan nashr etilgan “Ma’naviyat asosiy tushunchalar lug‘ati”da bu so‘zga quyidagicha ta’rif beriladi: “Mas’uliyat – ma’naviy, ijtimoiy va ma’muriy-huquqiy sohalarda keng qo‘llaniladigan tushuncha; ma’naviyat nuqtai nazaridan yondashilganida burch; ijtimoiy ma’noda jamiyat va boshqa oldidagi ma’naviy qarzdorlik; ma’muriy jihatdan, ijtimoiy tartibga solishning turli me’yorlarini amalga oshirishni nazarda tutuvchi jamoatchilik nazoratining namoyon bo‘lishi; huquqiy yondashuvda esa asosan yuridik javobgarlikni anglatadigan serqirra va keng ma’noli kategoriya. Har qanday odam o‘zi uchun muhim biron bir maqsadga erishish yo‘lida harakat qilish usulini tanlashda o‘z tabiatiga ko‘ra erkin ekaniga qaramay, uning shaxsiy hayoti butun jamiyat hayoti, boshqalar oldidagi mas’uliyati bilan uzviy bog‘liqdir. Jamiyat esa o‘z-o‘zini asrash va rivojlanish uchun muayyan ichki tartibni shakllantirib, o‘z a’zolarining nomaqbul qilmishlarini amalda cheklashga majbur. Shunday qilib, odamlarning xulq-atvor me’yorlari bilan mas’uliyati uzviy aloqadadir. Mas’uliyat murakkab va ko‘p darajali hodisa bo‘lib, u shaxs xulq-atvori ustidan ijtimoiy nazorat va o‘z-o‘zini nazorat qilish shakli sifatida ta’riflanishi ham mumkin. Shu jihatdan mas’uliyat chorasi pirovard natijaning ko‘zlangan maqsad bilan o‘zaro nisbati, shuningdek, boshqaruv subyektining obyekt oldidagi majburiyati bilan bog‘liq. Ayni vaqtda, mas’uliyat – bu har bir kishining kasbiy, shaxsiy va ishchanlik fazilatlari, uning faoliyat uslubi xususiyati, mehnatining rag‘batlantiruvchi va samaradorlik omilidir. Mas’uliyat shaxs maqomining muhim ko‘rsatkichi bo‘lib, u, o‘z navbatida, insonning davlat va jamiyatdagi o‘rni va rolini tavsiflaydi, uning davlat va jamiyat bilan o‘zaro munosabatlarini belgilaydi”. Yoshlar qanday fikrda?  Tarixdan ma’lumki, hokimiyatning barcha bo‘g‘inlari barqaror va mas’uliyatli bo‘lmasa, jamiyat izchil rivojlanishi va taraqqiy etishi mumkin emas. Shu bilan bir qatorda shaxs ham o‘z mas’uliyatini his qilmasa, o‘zini nazorat qilib turmasa, muvaffaqiyatga erisha olmaydi. Xo‘sh, bugunning yoshlari buni qanchalik his qiladi? Ular mas’uliyat deganda nimani tushunadi? “Masʼuliyat — biz qilishimiz yoki qilmasligimiz shart boʻlgan ish, harakatlar. Shu vazifalarni qilishi yoki qilmasligiga qarab, inson masʼuliyatli yoki masʼuliyatsiz boʻladi. Odamlarning irqi, millati, dini, ijyimoiy kelib chiqishiga qarab mas’uliyat hamma uchun har xil ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. Misol uchun, talabalik davrini olsak. Biz talabalarning asosiy masʼulyatimiz nima, aslida? Talaba boʻlish bilan biz oʻz ustimizda ishlash uchun yetarli vaqtga (kamida 4 yil) ega boʻlamiz. Yaʼni talabalarga, odatda, uydagilari tamonidan oʻqishdan boshqa masʼuliyat yuklatilmaydi. Va buni anglagan holda talabalar faqatgina bilim olishi va soha mutaxassisi bo‘lishga harakat qilishi kerak. Ana shunda yelkamizga yuklatilgan mas’uliyatni his qilgan, ishonchni oqlagan bo‘lamiz. Afsuski, bugun ko‘pchilik ilm-u toliblar buni anglamaydi. Ular 4 yilni shunchaki havoga sovurib, ta’limni, tizimni, pedagoglarni ayblab o‘tiraveradi. Darsga kelmaydi, berilgan vazifani bajarmaydi va qarabsizki, umrining shu pallasini behuda o‘tkazadi. Ha, aytgancha, men o‘zimni mas’uliyatli deb hisoblamayman”, – deydi Otabek Davronov.  “Shaxsiy mas’uliyat sizdan mashaqqat, ziyraklik va bir qancha mushkul qarorlar qabul qilishni talab etadi. Ko‘pchilik insonlar, bu uddalab bo‘lmaydigan vazifa ekanligiga o‘zini ishontiradilar. Ba’zi insonlar o‘z muammolarida boshqalarni ayblaydi. Qolganlar esa kimdir kelib, barchasini hal qilib berishiga umid bog‘lashadi. Yodda tuting: yelkangizdagi yuklarni hadeb boshqalarning yelkasiga ortaversangiz, o’zingizga bo’lgan hurmat va ishonch qolmaydi. Shaxsiy masʼuliyat esa hayotga passiv yoki jabrdiyda inson nazari bilan boqish emas, balki hayotga faol munosabatda bo‘lishdir. Shaxsiy masʼuliyat hayotimizning barcha jabhalarida mamnunlikni tuyish va muvaffaqiyatni taʼminlashda ko‘maklashadi”, - deydi Aziza Po‘latova.      “Mas’uliyat bu — kimdir seni soyangda hech narsani o‘ylamasdan xotirjam hayot kechirishini ta’minlab berish bo‘lsa kerak. Negadir, farzand sifatida ma’suliyat degan so‘zga ta’rif berishga qiynalaman. Qo‘limdan kelganicha oila a’zolarimni moddiy tomondan ta’minlashga harakat qilib kelyapman va mas’uliyatni ham shu deb tushunib qolganman. Lekin aslida mas’uliyat faqatgina moddiy tomondan yordamlashish emas. Nima sababdan mas’uliyatni ta’riflab berish qiyin dedim? Chunki hech qaysi farzand hech qachon ota-onasi kabi mas’uliyatli bo‘la olmaydi. Ba’zi-ba’zida o‘zim ham mas’uliyatni yo‘qotib qo‘yaman. Oila a’zolarimning tobi qochganda, uni pul bilan hal qilishga harakat qilaman. Lekin buning o‘zi kamlik qiladi. Aslida ularga mehr, e’tibor qaratish ham mas’uliyat hisoblanadi, – deb fikr bildirdi Temur Muhammadjonov. Darhaqiqat, mas’uliyat insonni mukammallikka yetaklaydi. Mas’uliyatli inson hayotda qoqilmay, o‘z maqsadlariga tezroq va samaraliroq erisha oladi. Aslini olganda, mening nazarimda mas’uliyat bu erkinlik. Inson hech kimning nazoratisiz, o‘ziga yuklatilgan vazifani qay darajada bajara olgani bilan uning mas’uliyatliligini aniqlash mumkin. Xo‘sh, siz qanchalik mas’uliyatlisiz?                                                                                                                                                                               

19.4.2024 43

“O‘zagrosug‘urta” parkentlik bir guruh yoshlarning salohiyatini yuzaga chiqarishda hamkorlik qiladi

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston — 2030” strategiyasini “Yoshlar va biznesni qo‘llab-quvvatlash yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturi to‘g‘risida”gi Farmonida “Yoshlar balansi” asosida vazirlik, idora va tashkilotlar rahbarlari alohida ishlash talab etiladigan, shuningdek, iste’dodli va iqtidorli yoshlarga biriktirilishi belgilangan. Unga ko‘ra, har oyda ular bilan uchrashib, muammolarini hal qilish, istak-va qiziqishlari, iqtidor va salohiyatini yuzaga chiqarish, kasb-hunarga o‘qitish, huquqiy ongi va madaniyatini yuksaltirishga har tomonlama ko‘maklashish, umuman, hayotda o‘z o‘rnini topishida tegishli chora-tadbirlarni amalga oshirib boradi. Toshkent viloyati Parkent tumanidagi to‘rtta mahallada yashovchi 24 nafar yoshlar “O‘zagrosug‘urta” AJ Boshqaruvi raisiga biriktirilgan bo‘lib, hududiy yoshlar yetakchilari bilan hamkorlikda ular bilan muntazam ravishda uchrashuvlar o‘tkazish yo‘lga qo‘yilmoqda. Jamiyat rahbariyatining dastlabki uchrashuvi doirasida yoshlarning madaniy hordiq chiqarishiga alohida e’tibor qaratildi. Yoshlarning poytaxtimizdagi Muqimiy nomidagi O‘zbek davlat musiqali drama teatriga safar uyushtirildi. Safar davomida madaniyat markazining tashkil etilishi tarixi, teatr hayot va faoliyati bilan tanishitirildi. Shuningdek, ular “Olifta” spektaklini tomosha qilishdi. Spektakl tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lib, yoshlarni fikrlashga, mulohaza yuritishga undaydi. Asar qahramoni bo‘lgan yigit qishloqqa qarindoshlarini izlab boradi va u yerda bir qizni sevib qoladi. Asarda yigit yengil-yelpi hayot kechirishdan ko‘ra, mehnat qilish afzalligini tushunib yetadi. Jamiyat Boshqaruvining parkentlik yoshlarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash borasidagi sa’y-harakatlari davom etadi.

19.4.2024 82

Mahallalarda yoshlar bilan ishlash masalalari bo‘yicha Respublika komissiyasi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi

Poytaxtimizda yoshlarni otaliqqa olish, ular bilan manzilli ishlash, “ogʻir” toifadagi yoshlarga koʻmaklashish, ishsiz yoshlarga yer ajratish orqali ularning daromadlarini oshirish va bandligini ta’minlash borasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar hamda oldinda turgan ustuvor vazifalar yuzasidan Mahallalarda yoshlar bilan ishlash masalalarini muvofiqlashtirish bo‘yicha Respublika komissiyasining navbatdagi yig‘ilishi boʻlib oʻtdi. Yigʻilishda vazirliklar, idoralar va mahalliy hokimlik rahbarlarining yuqoridagi masalalar yuzasidan amalga oshirgan ishlari tahlil qilindi.

19.4.2024 86

“Kokiling kim kesdi, yor?”

Bugungi kunda yurtimizga kirib kelayotgan Yevropa madaniyati o‘zbekona urf-odatlarimizga, kiyinish, so‘zlashish madaniyatimizga salbiy ta’sir etmay qolmayapti. Bunga yaqqol misolni o‘zbek qizlarining sochlarini kesib, turli ranglarga bo‘yab, momolarimiz yuzlariga oyoq qo‘yayotganida ko‘raman. Shahar ko‘chalarida kezar ekanman, qizlarning sochlarini sariq, qizil va boshqa ranglarga bo‘yab olganini, yoki yigitlar singari sochini kalta qilib qirqqani, yohud sochlarini o‘zbek qizlariga xos bo‘lmagan tarzda turmaklab olganini ko‘rib vujudim larzaga keladi. Beixtiyor tarix sahnalariga nazar solgim kelaveradi. Shunda sochlari yerni o‘pgan, egnidagi milliy libosi husniga yana yuz husn qo‘shib turgan momolarimiz ko‘z oldimda namoyon bo‘ladi. Eh, o‘sha damlar qanday go‘zal bo‘lgan ekan-a?! Barchamizga ma’lumki, har doim ham o‘zbek qizlariga uzun soch ibo, hayo, ko‘rk va go‘zallik baxsh etgan. Kimning sochi uzunroq bo‘lsa, u boshqalardan go‘zalroq, suluvroq ko‘ringan. Shoir-u yozuvchilar esa bunday go‘zallar shaniga doston-u g‘azallar bitgan. O‘zbek mumtoz adabiyotining yorqin namoyandalari bo‘lmish Lutfiy, Sakkokiy, Navoiy, Gadoiy, Atoiy, Bobur kabilar ijodida ham shunday sumbul sochli go‘zallar ta’rif etilgan. Bunday satrlardan namunalarni Gadoiy ijodida ko‘ramiz: Ey sabo, yetkur salomimni guli xandonima, Sochi yaldo, orazi oy, ko‘zlari cho‘lponima. Baytning mazmuniga bir nazar solaylik. Birinchi misrada oshiq saboga murojat qilib, quyoshdan bahra olib ochilib turgan gul kabi yoriga salomini yetkazishini so‘rayapti. Ikkinchi misra esa e’tiborimizni ko‘proq tortadi: unda yorning sochi yaldoga, ya’ni qishning eng uzun va eng qorong‘i kechasiga o‘xshatilyapti. Modomiki, uzun va qora soch mumtoz adabiyotda yor go‘zalligini bildiruvchi asosiy unsurlardan biri. Ayni paytda, ushbu misradagi o‘xshatish go‘zal va ishonarli chiqqan. Shoir yorning yuzini oyga, ko‘zlarini cho‘lpon – eng yorqin yulduzga qiyoslagan. Ana shunday mumtoz adabiyot namunalarini o‘qib, hozirgi zamonga nigoh tashlar ekanman, haqiqatdan ham o‘zbek go‘zallari ancha o‘zgarib ketayotganiga amin bo‘laman. O‘zbek xalqining suyukli shoiri Muhammad Yusuf ham shu hollardan ko‘ngli ranjib ushbu satrlarni bitgan bo‘lsa ne ajab: Momom o‘rib o‘tgan soch, O‘sib tovon o‘pgan soch, O‘sib tovon o‘pganda, Yig‘lab-yig‘lab ketgan soch... Kokiling kim kesdi, yor? To‘g‘ri, ko‘pgina qizlar uzun sochlaridan voz kechmoqda, lekin hozir ham sochlari oyog‘ini o‘pib turadigan qizlar ko‘plab topiladi. Qizlarning sochi haqida gap ketar ekan, yana bir holat diqqatimizni tortmay qolmaydi. Bu ayol-qizlarning sochlarini yoyib yurishidir. Uzunmi, kaltami sochlarning yoyib yurilishi o‘zbekona urf-odatlarimizga sira mos kelmaydi. Qay bir soha bo‘lmasin, o‘rnak olish kerak bo‘lsa, doim momolarimizga yuzlanamiz. Bu borada ham ularning tutgan yo‘lini bir eslab ko‘raylik-a. Ota-onalarimizning so‘zlari, shoir-u yozuvchilarning ta’riflariga asoslansak, momolarimiz sochlarini uzun qilib o‘stirish bilan birga doim o‘rib yurganlar yoki yig‘ishtirib olganlar. Sochini faqat chimildiqda yoyganlar. Hatto, shoirlar sochlarini yoyib yurgan ayollarni alvastiga qiyoslagan ekan. Ba’zan o‘ylanib qolasan kishi: nega endi ibo-yu hayoda tengi yo‘q Nodirabegim, Zulfiyaxonim avlodlari chet el aktrisa va xonandalariga taqlid qilmoqda, nega endi ularga o‘xshab “Alvasti” bo‘lishga harakat qilmoqda? Sochlarni yoyib yurish gigiyenaga, suhbatlashish, ovqatlanish odobiga ham to‘g‘ri kelmydi. Oddiygina misol: sochlari yoyilgan qiz bilan ovqatlanmoqdasiz. Uning bir tola sochi taomingiz oldiga tushsa qay holatga tushasiz? Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev boshchiligida milliylikka qaytish uchun juda ko‘plab ishlar amalgam oshirilmoqda. Mana shunday ajoyib davrda qizlar kimlargadir yoqish, zamonaviy bo‘lish uchun sochlarini kesib, turli ranglarga bo‘yab, yoyib yurishi o‘rniga, avvalo, ota-onasiga, Ollohga yoqish uchun harakat qilishini, milliylikka qaytishini tilab qolardim.

19.4.2024 84

ALLOMADAN BIR HIKMAT

O‘g‘il bolani to‘qchilik buzadi, qiz bolani yo‘qchilik... Sadriddin Ayniy   XX asr o‘zbek va tojik adabiyoti taraqqiyotiga ulkan hissa qo‘shgan atoqli adib, olim va jamoat arbobi Sadriddin Saidmurodzoda Ayniy 1878-yilning 15 aprelida Buxoro viloyati, G‘ijduvon tumanidagi Soktare qishlog‘ida dunyoga kelgan. Olti yoshidan maktabga qatnay boshlagan Sadriddin 1890-yilda Buxoroga kelib Mir Arab, Badalbek, Olimxon, Hoji Zohid, Ko‘kaldosh madrasalarida tahsil oladi. Buxorolik Ahmad Donish va boshqa ko‘plab ma’rifatparvarlar asarlari uning dunyoqarashiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Madrasa tahsili tugagach, Ayniy Buxoroda yangi usuldagi maktablar ochadi, ular uchun o‘quv qo‘llanmalar, xalqni ilm-ma’rifatga chaqiruvchi she'r va hikoyalardan iborat «Tahsib us-siyobon» – «Yoshlar tarbiyasi» darsligini tuzadi. «Yosh buxoroliklar» harakatida faol qatnashadi. Sadriddin Ayniy zullisonayn ijodkor bo‘lib, oktabr to‘ntarishidan keyin o‘zbek va tojik tillarida da’vatkor she’rlar, marshlar yaratadi, ularni “Inqilob uchqunlari” to‘plamida nashr etadi.   Yozuvchi “Buxoro jallodlari” qissasida amir amaldorlarining dahshatli jabr-zulmini, gunohsiz kishilarning qatl etilishlari, “Odina” qissasida esa xalqning og‘ir qismati va fojiali hayotini jonli tasvirlab berdi. S.Ayniyning dastlabki “Doxunda” romani 1929-1930-yillarda yaratilgan. Unda ma’rifatga intilgan yosh yigitning hayot yo‘li umumlashtirilgan. Keyingi “Qullar” romani 1934-yilda Toshkentda o‘zbek tilida, 1935-yilda esa Dushanbeda tojik tilida nashr qilindi. “Sudxo‘rning o‘limi” qissasining bosh qahramoni Qori Ishkamba jahon adabiyotidagi Plyushkin va Gobsek kabi mumtoz obrazlar bilan bir qatorda turadi. Ikkinchi jahon urushi yillarida S.Ayniy “Marshi intiqom”, “Muqanna qo‘zg‘oloni”, “Temur Malik” kabi vatanparvarlik ruhidagi ilmiy va badiiy asarlarini yaratdi. U xalq ijodidan, folklor asarlaridan keng foydalangan holda “yetti boshli dev” asarini yozdi. Yigirmanchi yillarda e'lon qilingan qator hajviy asarlari, «Yana bu qaysi go‘rdan chiqdi», «Puling halol bo‘lsa, to‘y qil», «Mashrab bobo», «Bilganim yo‘q», «Kengash» kabi o‘zbekcha feletonlari, hajviy she'r va maqolalari, ayniqsa, «Sudxo‘rning o‘limi» hajviy qissasi yozuvchining mohir satirik ham ekanligini ko‘rsatadi. S.Ayniyning Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda yaratgan asarlari orasida to‘rt jildlik “Esdaliklar”i alohida ajralib turadi. “Esdaliklar”, “Sudxo‘rning o‘limi” qissalari, shuningdek, “Doxunda” va “Qullar” romanlari bolgar, nemis, polyak, venger, xitoy, fransuz, rumin, hind, chex va boshqa tillarga tarjima qilingan. S.Ayniy zukko olim, tarixchi va adabiyotshunos sifatida o‘zbek va tojik adabiyoti tarixi borasida salmoqli ilmiy-tadqiqot ishlarini olib bordi. Uning O‘rta osiyolik buyuk shoir, olim va mutafakkirlar – Rudakiy, Sa’diy, Ibn Sino, Vasfiy, Bedil, Alisher Navoiy, Ahmad Donish kabi siymolar haqida yozgan ilmiy asarlari nihoyatda qimmatli. Ana shunday salmoqli tadqiqotlari uchun unga filologiya fanlari doktori ilmiy darajasi berilgan. Adib O‘zbekiston Fanlar akademiyasining faxriy a’zosi, Tojikiston Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zosi etib saylandi. Bir necha yillar Samarqand davlat dorilfununining professori, Tojikiston Fanlar akademiyasi tashkil topgan kundan boshlab uning prezidenti sifatida xizmat qilgan. Sadriddin Ayniy 1954-yilning 15-iyulida Dushanbe shahrida vafot etdi. Vafotidan keyin O‘zbekiston va Tojikistondagi bir qator shahar, tumanlar, qishloqlar, ko‘chalar, maktablar, kutubxonalar, san’at va madaniyat muassasalariga Sadriddin Ayniy nomi berildi. Samarqandda Ayniy yodgorlik uy-muzeyi ochildi. Vatan va xalq oldidagi unutilmas xizmatlari inobatga olinib, 2001-yilda “Buyuk xizmatlari uchun” ordeni bilan taqdirlandi. Olimning xalq og‘zida tarbiyaviy hikmatlar sifatida yashab kelayotgan bir ibrati zamon va makon tanlamay, yuksak ma’nolarni o‘zida jamlagan. Sadriddin Ayniyning o‘g‘li va qizi Moskvada o‘qib yurgan kezlari o‘g‘liga oz pul yuborar, qiziga esa – ko‘p. Buning sababini so‘raganlarida, shunday tushuntirish beribdi:  o‘g‘il bolani to‘qchilik buzadi, qiz bolani yo‘qchilik.

19.4.2024 47

Bir mavsumda 30 mln daromad

 Mamlakatimizda ishsiz yoshlarning qishloq xo‘jaligida bandligini ta’minlashga jiddiy e’tibor qaratilmoqda. Mehnatsevar, shijoatli yoshlarga imtiyozli davr bilan yer maydonlari ajratilayotgani juda katta samara bermoqda. Shundan oilasiga daromad olib kirayotgan yoshlar safi kengaydi. Jarqo‘rg‘onlik 24 yoshli Ilhom Toshtemirov shunday yoshlardan biri. “Qurilishda nima ish bo‘lsa, qildim”... Jarqo‘rg‘on tumanining “Oqtepa” mahallasida yashovchi Ilhom Toshtemirov o‘rta maktabni tamomlagach, oliy ta’limga hujjat topshirdi. Biroq natija kutilgandek bo‘lmadi. Endi u ishlashi lozim edi. Bir-ikki tanishining yordami bilan yaqin hududdagi qurilishlarda ishlab, pul topdi. Biroq og‘ir mehnat sharoiti bora-bora uning sog‘ligiga salbiy ta’sir qildi. – Qurilishda nima ish bo‘lsa, qilib ko‘rdim, – deydi Ilhom Toshtemirov. – Sog‘ligim ko‘tarmagani uchun bu ishdan ketdim. Ancha muddat o‘zimga to‘g‘ri keladigan ish izlab, bormagan joyim, kirmagan eshigim qolmadi. Bittasida til bilmasligim, yana birida kompyuterni tushunmasligim pand berdi. Ayni kuchga to‘lgan paytda kunni shunchaki o‘tkazishni xohlamasdim. Shunday kunlarning birida ijtimoiy tarmoqlar orqali davlatimiz tomonidan ishsiz yoshlarga imtiyozli shartlarda yer ajratilayotgani to‘g‘risidagi xabarlarga ko‘zim tushdi. Dehqonchilikdan yaxshigina xabari borligi, astoydil mehnat qilsa, yaxshi natijalarga erishishi mumkinligini o‘ylab, Ilhom Toshtemirov mahalla yoshlar yetakchisiga murojaat qiladi. Yetakchi unga “Yoshlar daftari”ga kiritish orqali yer bilan ta’minlashga va uyiga yaqin hududdan 30 yil muddatga ijara asosida 30 sotix yer ajratib berishga yordam bergan. Yoshlarimiz anchagina tirishqoq – Bugun mehnat qilaman, yurt koriga yarayman, deydigan yoshga istalgan sohada ko‘plab imkoniyat eshiklari ochilmoqda, – deydi “Oqtepa” mahallasi yoshlar yetakchisi Otabek Mahmadiyorov. — Xususan, “Yoshlar daftari”ning amaliyotga joriy etilishi “Oqtepa” mahallasi yoshlarining hayotini tubdan o‘zgartirib yubordi. Misol uchun, o‘tgan yilda iqtisodiyotning ma’lum bir tarmog‘ida band bo‘lmagan Ilhom Toshtemirovdan tashqari, yana 3 nafar mahallamiz yoshlariga tuman hokimligi ko‘magi asosida 30 sotixdan yer ajratib berildi. Mazkur yer maydonlaridan ular 30 yil ijara asosida foydalanish huquqiga ega bo‘ldilar. 2023-yilda yosh fermerlarimiz o‘zlariga tegishli yer maydoniga sinov tariqasida yeryong‘oq ekishdi. Yetakchining so‘zlariga ko‘ra, yoshlarga ekinni yetishtirish bo‘yicha tajribali bobodehqonlar o‘z maslahat va tavsiyalarini berib borgan. Yer unumdorligi, ta’bir joiz bo‘lsa, inson e’tiborini sog‘inganidanmi, hosili barakali bo‘ldi. Endi menda ham yer bor! — Insonning har bir ishni boshlashda turli xil to‘siqlarga duch kelishi tabiiy holat, – deydi Ilhom Toshtemirov biz bilan suhbatda. — Biz, yoshlarda ham avval tajriba, hali sohani yetarli darajada o‘rganmaganimiz zarar qilmasmikan, hosilimiz yaxshi bo‘larmikan, degan fikrlar xayolimizda g‘ujg‘on aylanardi. Biroq mahallamiz mas’ullari, xususan, yetakchimiz va tajribali dehqon hamda fermerlar bu borada bizni qo‘llab-quvvatladi. Yaxshi niyatda 30 sotix yerimizga 4-5 million xarajat qilib, yeryong‘oq ekdik. Vaqtida o‘g‘itladik, sug‘ordik, chopiq qildik. 25-30 million so‘mga yaqin daromad qilib, oilamizga foyda olib kirdim. Xalqimiz dasturxoniga yeryong‘oq yetkazib berishga o‘zimning kichik hissamni qo‘shayotganimdan xursandchilik va baxtiyorlik sezdim. Endi men ham jamiyatga kerakman, chunki yerim, mehnat qilishga arzigulik vazifam bor! Ayni paytda qahramonimiz 1 nafar oila a’zosini doimiy, hosil yig‘ish paytida 10 ga yaqin hamqishlog‘ini mavsumiy ish bilan ta’minlagan. E'’iborlisi, Ilhomjonga tegishli yer hozirda bo‘sh yotgan emas. Erta bahordan dalada bo‘lgan Ilhom qishning so‘nggi kunlarida yerga sepgan urug‘idan ungan ko‘katlarni bozorga yetkazib berishga tayyorlanmoqda. Shuningdek, joriy yilda qo‘shimcha yer maydoni olib, yeryong‘oq yetishtirishni ko‘paytirish, eng muhimi, sifatli eksportbop mahsulot qilishga jiddiy bel bog‘lagani tahsinga sazovordir. Intilish va izlanish hosilasi Uning aytishicha, Prezidentimiz joriy yil 5-aprelda “Yoshlarga yer ajratish orqali ularning daromadlarini oshirish va bandligini ta’minlash, shuningdek, yangi yer maydonlarini o‘zlashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorni imzolashi ishsiz yoshlarni qishloq xo‘jaligiga jalb etish va shu orqali yer egalarining daromadlarini ko‘paytirishga xizmat qilishida kutilgan voqealardan biri bo‘ldi. Qarorga ko‘ra, talabgorlarga 30 yil muddatgacha kichik lotlarda “bir massiv – bir mahsulot” tamoyili asosida sabzavot, kartoshka, poliz ekinlari, gul, ko‘katlar, makkajo‘xori doni, dukkakli va moyli ekinlar yetishtirishga sug‘oriladigan ekin maydonlari, bog‘dorchilik-uzumchilik yo‘nalishlari uchun ko‘p yillik daraxtzorlar yoki samarasiz bog‘lar yer maydonlari hamda dorivor o‘simliklar yetishtirish, chorvachilik yo‘nalishlari uchun chorva ozuqasi ekinlarini yetishtirishga mo‘ljallangan, lalmi, bo‘z, yaylov va yangi o‘zlashtirilgan yer maydonlari beriladi. Bunda yer maydonlarini ijaraga berish bo‘yicha elektron onlayn auksion savdolari g‘oliblariga yer uchastkasi narxini 10 yil muddatga teng ulushlarda foizsiz bo‘lib-bo‘lib to‘lashga ruxsat beriladi. Dehqonchilik- savobli va mashaqqatli mehnatni talab etadi. Yaxshi niyat bilan yerga nihol qadab, undan rizq undirish sabr-toqat, zalvorli mas;uliyat demak. Shunday ekan, harakat va izlanishlardan to‘xtamaydigan Ilhom Toshtemirov kabi yoshlarimizning ko‘payishi dasturxonlarimizni to‘kin, hayotimizni farovon bo‘lishida muhim omil desak yanglishmagan bo‘lamiz.

19.4.2024 80

Otaliqqa olingan yoshlar

OTALIQQA OLINGAN YOSHLAR ularning bandligini ta’minlash, muammolarini hal etish, tashabbus va loyihalarini qo‘llab-quvvatlash mas’ul idora va tashkilot rahbarlariga yuklatilmoqda Joriy yil 12-yanvar kuni davlatimiz rahbari boshchiligida o‘tkazilgan Xavfsizlik kengashi yig‘ilishida yoshlarni jinoyatchilik va huquqbuzarlik sodir etishdan saqlash, ular bilan manzilli va tizimli ishlash bo‘yicha muhim vazifalar belgilab berilgan edi. Xususan, mahallalardagi uyushmagan, ishsiz yoshlar bandligini ta’minlash, ularning muammolarini hal etish, tashabbus va loyihalarini qo‘llab-quvvatlashga  mas’ul idora va tashkilot rahbarlari biriktirildi. Boyqozon mahallasi Parkent tumanining markaziy mahallalaridan biri. Ayni paytda 2990 nafar aholi yashovchi mazkur mahallada 14-30 yoshgacha bo‘lgan yoshlar soni 712 nafarni tashkil qiladi. E’tiborlisi, yuqoridagi yig‘ilishda yoshlar masalalari bo‘yicha belgilangan vazifalar ijrosini ta’minlash maqsadida mahalladagi 257 nafar yoshni tuman prokurori, 2-sektor rahbari Jasurbek Hayitboyev otaliqqa olgan. Ma’lumot o‘rnida aytish joizki, bunday yoshlar toifasida 6 nafar og‘ir toifaga kiritilgan,  2 nafar Vazirlar Mahkamasining 468-sonli qarori bo‘yicha qamrab olingan  va  4 nafar ishsiz yoshlar,   2 nafar mehnat migranti, 124 nafar maktab o‘quvchisi, 11 nafar professional ta’lim hamda 109 nafar oliy ta’lim muassasasi talabalari mavjud. — Mahallamizda otaliqqa olingan yoshlar bilan tizimli ishlashga alohida e’tibor qaratilmoqda, – deydi Boyqozon mahallasi yoshlar yetakchisi Billura Shoyo‘ldoshova. — Xususan, bunday yoshlarning 20 nafarida turli xil muammolar aniqlanib, ularni bartaraf etish chora-tadbirlari yuzasidan yo‘l xaritalari ishlab chiqildi. Billura Shoyo‘ldoshovaning ma’lum qilishicha, shu kungacha 13 nafar yoshni qiynab kelayotgan muammolar ijobiy hal etilgan. Jumladan, ishsiz yoshlarning ikki nafari o‘zlari qiziqqan  sohalarda rasmiy ishga joylashtirilib, bir nafariga dehqonchilik ishlarini boshlash uchun prokuror va homiylar tomonidan urug‘lik olib berilgan. Profilaktik hisobda turuvchi 2 nafar yoshning qiziqishlaridan kelib chiqqan holda tumandagi o‘quv markaziga kasb-hunarga o‘qish uchun yuborilgan bo‘lsa, probatsiya hisobida turuvchi bir nafar yosh “E-auksion” elektron tizimi orqali ijara asosida yer olishga yo‘naltirilgan. Mahalla hududidagi 31-maktabning 11-sinf o‘quvchisi Nafisa Qutpiddinova bolalikdan dasturchi bo‘lishga qiziqadi. Ayniqsa, maktabdagi informatika darslarida faol ishtirok etib, berilgan topshiriqlar, uyga vazifalarni a’lo bahoga bajaradi. Dasturchilik bo‘yicha qo‘shimcha chuqurlashtirilgan darslarga qatnab, bilimini oshirishga bel bog‘lagan Nafisa tuman prokurori bilan uchrashuvda bu uchun moddiy imkoniyati yetmasligini aytgandi. O‘tgan yili muddatli to‘lovga noutbuk olgan Nafisa yetakchining tavsiyasi bilan tuman markazidagi dasturchilik kursiga qatnay boshladi. Qolaversa, mahalla yetakchisi markaz rahbariyati bilan kelishgan holda Nafisa uchun har oylik kurs to‘lovidan  50 foizli chegirma qilinishiga erishdi. — Uyimizda “Wi-fi” o‘rnatilmaganligi sababli uy vazifalarini o‘z vaqtida bajara olmay, o‘quv markaziga hammadan oldin kelib bajarar va hammadan kech ketar edim, – deydi Nafisa Qutpiddinova. — Prokurorimiz va mahalla yetakchisi sa’y-harakati bilan dasturchilik kursimning 6 oylik to‘lovi to‘lab berildi  hamda “Wi-fi” tizimi o‘rnatildi. Bildirilgan bu ishonchni oqlab, axborot texnologiyalari sohasida kerakli dasturchi bo‘lmoqchiman. Bu yil Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universitetiga davlat granti asosida o‘qishga kirish asosiy maqsadimga aylangan. Shuni ham alohida qayd etish joizki, tuman prokurori 2-sektor hududida tashkil etilgan uchrashuvlar va individual suhbatlar asosida yoshlar bilan uchrashib, ularning muammo, taklif va mulohazalarini o‘rgandi. Yoshlarning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil etish bo‘yicha sektor hududidagi 11 ta mahalla yoshlari sport musobaqalari, intellektual o‘yinlar va kitobxonlik tanlovlariga muntazam jalb qilinmoqda. Masalan, joriy yilning 9-12-mart kunlari Yoshlar ishlari agentligi tuman bo‘limi hamda tuman Sport maktabi bilan hamkorlikda sportning mini-futbol, shaxmat-shashka va stol tennisi musobaqalari, “Prokuror kubogi” doirasida “Zakovat” intellektual o‘yini tashkil etildi. Musobaqalarda Boyqozon mahallasidagi otaliqqa olingan yoshlardan tuzilgan “Boyqozon” jamoasi  2-o‘rinni, “Zakovat” intellektual o‘yinida esa 3-o‘rinni egalladi. G‘olib bo‘lgan jamoalar tuman prokuraturasi tomonidan diplom va esdalik sovg‘alar bilan taqdirlandi. Bugun har bir yoshni tinglash, ularning muammolariga yechim topishda rahbar, mutasaddilarning amaliy yordami katta samara beradi. Qolaversa, bu yoshlarning jamiyat va davlat hayotida o‘z pozitsiyasi borligi, yurt taraqqiyotiga daxldorligini anglab yetishida poydevor vazifasini o‘tasa, ajab emas.

18.4.2024 100

"Zamonaviy" psixologiya yoxud pul ishlashning oson usuli

 “Hayotingizni yaxshilash uchun 3 maslahat”, “Oʻziga boʻlgan ishonchni oshirishning effektiv usullari”, “Turmushgacha”, “Turmush oʻrtogʻingizni rom qilish usullari”, “Magnit ayol” kabi “tajribali psixologlar” tashkil etayotgan bu kabi kurslar qulog‘ungizga chalingandir. Avvallari psixologga borganlarga “ruhiy xasta”dek qaralgan boʻlsa, bugun bunday mutaxassis qabuliga yozilish, turli treninglarida ishtirok etish odatiy holga aylandi. Aslida biz psixologga qay darajada muhtojmiz? Psixologiya nega bunchalik ommalashmoqda?   Faoliyati litsenziyalanishi lozimmi? Psixologga ko‘pincha ayollar murojaat etmoqda. Bunga ma’lum ma’noda ijtimoiy tarmoqlar(xususan, instagram) ham sabab boʻlyapti. Odamlar vertual olamda aks etayotgan videolardagi singari “baxtli”, shohona hayot kechirishni istayapti. Zamon talabini yaxshi anglayotgan “psixolog”lar esa, yuqoridagidek oʻziga tortadigan nomdagi kurslarni taklif etmoqda. Albatta, malakali psixolog boʻlish uchun oliy ma’lumotli, magistr darajasiga ega boʻlish, sohaga taalluqli bilimlarni baholiqudrat oʻzlashtirish kerak. 2-3 oylik kurslarni tamomlab, psixologlikka da’vo qilayotganlar faoliyatini tartibga soluvchi me’zonlar bo‘lishi lozim. “Psixologiya litsenziyalanmaydigan faoliyat turi bo‘lgani uchun 2-3 oylik kurslarni tugatib, o‘zini psixologman deyotganlar ko‘payib ketdi. Masalan, biz shifokor sifatida sog‘liqni saqlash tashkilotidan litsenziya olib ishlaymiz. Psixologlarning faoliyati esa litsenziyalanmaydi. Konsalting deb maslahatxonalar ochib, ishini boshlayveradi.Ulardan hech kim na diplom, na ruxsatnoma so‘raydi. Qonun doirasida tartibga solish bo‘yicha nimalardir qilinayotgan bo‘lsa kerak, lekin hali natijasi amalda ko‘rinmayapti. Psixoterapevt shifokor bo‘lganim uchun qo‘shtirnoq ichidagi psixologlarga borib, hech bir foyda ko‘rmagan mijozlar shikoyatlar bilan oldimga kelishadi. Masalan, bir ayol turmush o‘rtog‘idan xiyonat ko‘rgan. “Psixolog” esa unga siz ham xiyonat bilan javob bering, degan. Yana bir ayol xo‘jayinim aytganlari uchun ro‘molga kirgan edim, uning ortidan ko‘p qiyinchiliklar ko‘rdim desa, “Ro‘molingizni yechib tashlang!” deb maslahat bergan. Ro‘molini yechgan ayolning oilasi buzilib ketgan. Bu kabi holatlar juda ko‘p. Ulardan shikoyat qilib kelgan odamlarga doim aytaman: oddiy mahsulot sotib olayotganda ham ko‘rib, tekshirib olasiz, lekin nega shuncha pul sarflab, mutaxassisga borganda tekshirmaymiz?”, – deydi psixoterapevt shifokor, psixiatr Gavhar Teshaboyeva. Maʼlumot oʻrnida aytish kerakki, 2001-yili O‘zbekiston psixologlar assotsiatsiyasi tashkil etilgan. Bu nodavlat notijorat tashkilotning asosiy maqsadi – Oʻzbekiston aholisi uchun markazlashgan psixologik xizmatni yaratish, oʻz aʼzolarining huquq va manfaatlarini himoya qilishdan iborat. Hozir assotsiatsiya aʼzolari 300 nafardan ziyod boʻlib, unga yakka va jamoa tartibda aʼzo boʻlish mumkin. 18 yoshga toʻlgan, psixologiya sohasida yoki psixologiyaga taalluqli taʼlim sohalarida amaliy faoliyat olib boruvchi Oʻzbekiston fuqarolari va xorij fuqarolari assotsiatsiyaning yakka tartibdagi aʼzolari boʻlishi mumkin. U maslahatchi emas! Maqolani yozish jarayonida ijtimoiy tarmoqda faoliyatini targ‘ib etayotgan bir psixologning sahifasi bilan tanishib, odamlarni qiynayotgan muammolarni oʻrganishga harakat qildik. Koʻpchilik xotin-qizlar: “Turmush oʻrtogʻim bilan munosabatlarimiz yaxshi emas”, “Erim menga xiyonat qilyapti”, “Qaynonam bilan chiqisha olmayapmiz”, “Uydagilarim majburlab turmushga uzatishmoqchi, katta hayotga tayyor emasman” kabi shikoyatlar, yigitlar “Oʻzimni yolgʻiz his qilyapman, men hech kimga kerak emasman, menga yordam bering”, deb murojaat qilgan. Bu murojaatlarga esa psixolog “Alloh siz bilanligini unutmang”, “Sizning taqdiringiz ulugʻ zot tomonidan yaratilgan” kabi diniy ruhdagi motivatsion jumlalar bilan turli maslahtlar berib, “yordam” koʻrsatgan. “Psixolog hech qachon maslahat bermaydi. U to‘g‘ri yo‘l topishingiz uchun yo‘nalish beradi, xolos. Psixolog mo‘jizakor emas. Undan darhol nimadir kutish noto‘g‘ri. Sizdagi muammoga tashxis qo‘yish uchun bir nechta bosqichdan o‘tiladi, turli metodikalar qo‘llaniladi — suhbat, diagnoz kabilar. So‘nggi paytlarda oynaga qarab, uch marta baxtliman, deying deb maslahat beradiganlar psixologlikka da’vo qilayotgani achinarli. Ular odamlarni aldab, pulini olishdan boshqa narsani bilmaydi. Turli xil energiyalar, pul topish san’ati, yana shunga o‘xshash o‘ziga tortuvchi nomlar bilan insonlarni “allalaydi”, – deydi Maʼrufjon Ochilov. “Psixolog”lar Malakali psixologlar yetishmasligi, jamiyatda psixologiya faniga nisbatan noto‘g‘ri qarash shakllangani tufayli yuzaga kelgan boʻshliqni ayrim uddaburon “psixolog”lar turli diniy vaazlar bilan toʻldirishga urinayotganga o‘xshaydi. Odamlar e’tiqodiga ta’sir qilib, uni ishontirish nisbatan oson. Mijoz esa, psixologdan diniy ma’ruza tinglash uchun emas, muammosiga yechim izlab keladi. Diniy bilimini boyitishga ehtiyoj sezganda psixologga emas, din peshvolariga murojaat qilishi mumkin. Shu oʻrinda yana bir narsa. Chiroyli nutq soʻzlash bu psixologiya emas. Psixologiya nozik fan, birgina soʻz insonga koʻzlanganidek emas, umuman aks ta’sir qilishi mumkin. Shuning uchun psixologiya bilan chiroyli gapirishni biladigan, diniy jumlalarni qoʻshib nutq soʻzlovchi istalgan kishi emas, haqiqiy mutaxassislar shugʻullanishi maqsadga muvofiq.

17.4.2024 104

Gaz-svet tariflari qimmatlagani bois ayrim shaxslarga kompensatsiya to'lab beriladi

2024-yilning may oyidan boshlab aholi uchun elektr energiyasi va tabiiy gaz tariflar o‘zgarishi munosabati bilan kam ta’minlangan oilalarga va ayrim toifadagi iste’molchilarga ijtimoiy yordamlar ko‘rsatiladi. Bu haqda Ijtimoiy himoya milliy agentligi ma’lum qildi. Pensiya va nafaqalarning minimal miqdorlari oshiriladi 1-maygacha bo‘lgan muddatda yoqilg‘i-yenergetika resurslari narxlari oshishini hisobga olib, minimal iste’mol xarajatlari qiymati qayta ko‘rib chiqiladi. Bunda, 1 millionga yaqin eng kam pensiya va nafaqa oluvchilarning pensiya va nafaqa miqdorlari minimal iste’mol xarajatlari qiymatidan kam bo‘lmagan miqdorda qayta hisoblanadi. Kam ta’minlanganlarga noyabrda 270 ming so‘m moddiy yordam beriladi Aholining muhtoj qatlamlarini isitish mavsumida qo‘shimcha ijtimoiy himoyasini ta’minlash uchun 2024-yil noyabrda “Ijtimoiy himoya” yagona reyestri orqali bolalar nafaqasi va moddiy yordam tayinlangan oilalarga 270 ming so‘m miqdorida bir martalik kompensatsiya ajratiladi. Bu kompensatsiya bilan qariyb 1,5 millionta kam ta’minlangan oilalar qamrab olinadi. Kompensatsiya “mahalla yettiligi” xulosalari asosida, “Ijtimoiy himoya” yagona reyestriga kirmagan qo‘shimcha 200 mingdan ortiq muhtoj oilalarga ham to‘lab beriladi. Bunda, “mahalla yettiligi” tomonidan muhtoj oilalar ro‘yxatlari uyma-uy yurgan holda shakllantiriladi. Gaz va svetdan bazaviy me’yordan ortiq foydalanilganda xarajatlarning bir qismi qoplanadi Elektr energiyasi va tabiiy gaz bo‘yicha quyidagi miqdorlardagi iste’mol uchun bazaviy me’yor doirasidagi hamda bazaviy me’yordan oshgan narxlar o‘rtasidagi farq kompensatsiya qilib beriladi: tabiiy gaz uchun – oyiga bazaviy me’yordan ortiq foydalanilgan 250 kub metrgacha; elektr energiyasi uchun – oyiga bazaviy me’yordan ortiq foydalanilgan 150 kWh'gacha. Ijtimoiy me’yordan ortgan iste’mol uchun kompensatsiya olish uchun ehtiyojmand oila “Inson” ijtimoiy xizmatlar markaziga ariza beradi va kompensatsiya keyingi oyda haqiqiy iste’molidan kelib chiqib to‘lab beriladi. Mazkur kompensatsiya to‘lovlari davlat budjeti mablag‘lari hisobidan, Ijtimoiy himoya milliy agentligi orqali to‘lab beriladi.