Diqqat! Veb-sayt test rejimida ishlamoqda

Yangiliklar

19.4.2024 47

Siz qanchalik mas’uliyatlisiz?

Mas’uliyat… Bu so‘z bilan ilk bora boshlang‘ich sinfda yuzlashgandim. Ustozimiz bizni amaliyotchilar bilan tashlab, majlisga chiqib ketgandi. O‘qituvchimiz qaytib kelgunicha sinfda katta topolon bo‘lgan. Amaliyotchi qizlarga hech quloq solmasdik. Ustozimiz kelgach, jahl bilan mas’uliyatni his qilmadinglarmi, deb urishgandilar. O‘sha kungacha umuman e’tibor bermagan bu so‘zga keyinchalik ko‘p bora duch keldim. Maktabda o‘qib yurganimda, ukamning darslarini nazorat qilib turish vazifasi yuklatilganida, abituriyentligimda, talabalar qatoriga qo‘shilib Toshkentga yolg‘iz kelganimda... Xullas, bu dunyoda yashayotgan ekansiz yelkangizga yuklatiladigan mas’uliyatllar ortib boraveradi. Hammada o‘ziga yarasha, har xil mas’uliyat bor. Umuman olganda bu tushuncha ko‘pchilikda turlicha shakllangan. Xo‘sh, yoshlar nazdida mas’uliyat nima? Ular qanchalik o‘zlarini mas’uliyatliman deb hisoblaydi? Uning shakl-shamoyili bormi? Burchmi yoki qarzdorlik? Avvalo, mas’uliyat so‘zining ma’nosiga to‘xtalsak. O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati tomonidan nashr etilgan “Ma’naviyat asosiy tushunchalar lug‘ati”da bu so‘zga quyidagicha ta’rif beriladi: “Mas’uliyat – ma’naviy, ijtimoiy va ma’muriy-huquqiy sohalarda keng qo‘llaniladigan tushuncha; ma’naviyat nuqtai nazaridan yondashilganida burch; ijtimoiy ma’noda jamiyat va boshqa oldidagi ma’naviy qarzdorlik; ma’muriy jihatdan, ijtimoiy tartibga solishning turli me’yorlarini amalga oshirishni nazarda tutuvchi jamoatchilik nazoratining namoyon bo‘lishi; huquqiy yondashuvda esa asosan yuridik javobgarlikni anglatadigan serqirra va keng ma’noli kategoriya. Har qanday odam o‘zi uchun muhim biron bir maqsadga erishish yo‘lida harakat qilish usulini tanlashda o‘z tabiatiga ko‘ra erkin ekaniga qaramay, uning shaxsiy hayoti butun jamiyat hayoti, boshqalar oldidagi mas’uliyati bilan uzviy bog‘liqdir. Jamiyat esa o‘z-o‘zini asrash va rivojlanish uchun muayyan ichki tartibni shakllantirib, o‘z a’zolarining nomaqbul qilmishlarini amalda cheklashga majbur. Shunday qilib, odamlarning xulq-atvor me’yorlari bilan mas’uliyati uzviy aloqadadir. Mas’uliyat murakkab va ko‘p darajali hodisa bo‘lib, u shaxs xulq-atvori ustidan ijtimoiy nazorat va o‘z-o‘zini nazorat qilish shakli sifatida ta’riflanishi ham mumkin. Shu jihatdan mas’uliyat chorasi pirovard natijaning ko‘zlangan maqsad bilan o‘zaro nisbati, shuningdek, boshqaruv subyektining obyekt oldidagi majburiyati bilan bog‘liq. Ayni vaqtda, mas’uliyat – bu har bir kishining kasbiy, shaxsiy va ishchanlik fazilatlari, uning faoliyat uslubi xususiyati, mehnatining rag‘batlantiruvchi va samaradorlik omilidir. Mas’uliyat shaxs maqomining muhim ko‘rsatkichi bo‘lib, u, o‘z navbatida, insonning davlat va jamiyatdagi o‘rni va rolini tavsiflaydi, uning davlat va jamiyat bilan o‘zaro munosabatlarini belgilaydi”. Yoshlar qanday fikrda?  Tarixdan ma’lumki, hokimiyatning barcha bo‘g‘inlari barqaror va mas’uliyatli bo‘lmasa, jamiyat izchil rivojlanishi va taraqqiy etishi mumkin emas. Shu bilan bir qatorda shaxs ham o‘z mas’uliyatini his qilmasa, o‘zini nazorat qilib turmasa, muvaffaqiyatga erisha olmaydi. Xo‘sh, bugunning yoshlari buni qanchalik his qiladi? Ular mas’uliyat deganda nimani tushunadi? “Masʼuliyat — biz qilishimiz yoki qilmasligimiz shart boʻlgan ish, harakatlar. Shu vazifalarni qilishi yoki qilmasligiga qarab, inson masʼuliyatli yoki masʼuliyatsiz boʻladi. Odamlarning irqi, millati, dini, ijyimoiy kelib chiqishiga qarab mas’uliyat hamma uchun har xil ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. Misol uchun, talabalik davrini olsak. Biz talabalarning asosiy masʼulyatimiz nima, aslida? Talaba boʻlish bilan biz oʻz ustimizda ishlash uchun yetarli vaqtga (kamida 4 yil) ega boʻlamiz. Yaʼni talabalarga, odatda, uydagilari tamonidan oʻqishdan boshqa masʼuliyat yuklatilmaydi. Va buni anglagan holda talabalar faqatgina bilim olishi va soha mutaxassisi bo‘lishga harakat qilishi kerak. Ana shunda yelkamizga yuklatilgan mas’uliyatni his qilgan, ishonchni oqlagan bo‘lamiz. Afsuski, bugun ko‘pchilik ilm-u toliblar buni anglamaydi. Ular 4 yilni shunchaki havoga sovurib, ta’limni, tizimni, pedagoglarni ayblab o‘tiraveradi. Darsga kelmaydi, berilgan vazifani bajarmaydi va qarabsizki, umrining shu pallasini behuda o‘tkazadi. Ha, aytgancha, men o‘zimni mas’uliyatli deb hisoblamayman”, – deydi Otabek Davronov.  “Shaxsiy mas’uliyat sizdan mashaqqat, ziyraklik va bir qancha mushkul qarorlar qabul qilishni talab etadi. Ko‘pchilik insonlar, bu uddalab bo‘lmaydigan vazifa ekanligiga o‘zini ishontiradilar. Ba’zi insonlar o‘z muammolarida boshqalarni ayblaydi. Qolganlar esa kimdir kelib, barchasini hal qilib berishiga umid bog‘lashadi. Yodda tuting: yelkangizdagi yuklarni hadeb boshqalarning yelkasiga ortaversangiz, o’zingizga bo’lgan hurmat va ishonch qolmaydi. Shaxsiy masʼuliyat esa hayotga passiv yoki jabrdiyda inson nazari bilan boqish emas, balki hayotga faol munosabatda bo‘lishdir. Shaxsiy masʼuliyat hayotimizning barcha jabhalarida mamnunlikni tuyish va muvaffaqiyatni taʼminlashda ko‘maklashadi”, - deydi Aziza Po‘latova.      “Mas’uliyat bu — kimdir seni soyangda hech narsani o‘ylamasdan xotirjam hayot kechirishini ta’minlab berish bo‘lsa kerak. Negadir, farzand sifatida ma’suliyat degan so‘zga ta’rif berishga qiynalaman. Qo‘limdan kelganicha oila a’zolarimni moddiy tomondan ta’minlashga harakat qilib kelyapman va mas’uliyatni ham shu deb tushunib qolganman. Lekin aslida mas’uliyat faqatgina moddiy tomondan yordamlashish emas. Nima sababdan mas’uliyatni ta’riflab berish qiyin dedim? Chunki hech qaysi farzand hech qachon ota-onasi kabi mas’uliyatli bo‘la olmaydi. Ba’zi-ba’zida o‘zim ham mas’uliyatni yo‘qotib qo‘yaman. Oila a’zolarimning tobi qochganda, uni pul bilan hal qilishga harakat qilaman. Lekin buning o‘zi kamlik qiladi. Aslida ularga mehr, e’tibor qaratish ham mas’uliyat hisoblanadi, – deb fikr bildirdi Temur Muhammadjonov. Darhaqiqat, mas’uliyat insonni mukammallikka yetaklaydi. Mas’uliyatli inson hayotda qoqilmay, o‘z maqsadlariga tezroq va samaraliroq erisha oladi. Aslini olganda, mening nazarimda mas’uliyat bu erkinlik. Inson hech kimning nazoratisiz, o‘ziga yuklatilgan vazifani qay darajada bajara olgani bilan uning mas’uliyatliligini aniqlash mumkin. Xo‘sh, siz qanchalik mas’uliyatlisiz?                                                                                                                                                                               

19.4.2024 36

“O‘zagrosug‘urta” parkentlik bir guruh yoshlarning salohiyatini yuzaga chiqarishda hamkorlik qiladi

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston — 2030” strategiyasini “Yoshlar va biznesni qo‘llab-quvvatlash yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturi to‘g‘risida”gi Farmonida “Yoshlar balansi” asosida vazirlik, idora va tashkilotlar rahbarlari alohida ishlash talab etiladigan, shuningdek, iste’dodli va iqtidorli yoshlarga biriktirilishi belgilangan. Unga ko‘ra, har oyda ular bilan uchrashib, muammolarini hal qilish, istak-va qiziqishlari, iqtidor va salohiyatini yuzaga chiqarish, kasb-hunarga o‘qitish, huquqiy ongi va madaniyatini yuksaltirishga har tomonlama ko‘maklashish, umuman, hayotda o‘z o‘rnini topishida tegishli chora-tadbirlarni amalga oshirib boradi. Toshkent viloyati Parkent tumanidagi to‘rtta mahallada yashovchi 24 nafar yoshlar “O‘zagrosug‘urta” AJ Boshqaruvi raisiga biriktirilgan bo‘lib, hududiy yoshlar yetakchilari bilan hamkorlikda ular bilan muntazam ravishda uchrashuvlar o‘tkazish yo‘lga qo‘yilmoqda. Jamiyat rahbariyatining dastlabki uchrashuvi doirasida yoshlarning madaniy hordiq chiqarishiga alohida e’tibor qaratildi. Yoshlarning poytaxtimizdagi Muqimiy nomidagi O‘zbek davlat musiqali drama teatriga safar uyushtirildi. Safar davomida madaniyat markazining tashkil etilishi tarixi, teatr hayot va faoliyati bilan tanishitirildi. Shuningdek, ular “Olifta” spektaklini tomosha qilishdi. Spektakl tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lib, yoshlarni fikrlashga, mulohaza yuritishga undaydi. Asar qahramoni bo‘lgan yigit qishloqqa qarindoshlarini izlab boradi va u yerda bir qizni sevib qoladi. Asarda yigit yengil-yelpi hayot kechirishdan ko‘ra, mehnat qilish afzalligini tushunib yetadi. Jamiyat Boshqaruvining parkentlik yoshlarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash borasidagi sa’y-harakatlari davom etadi.

Batafsil

VIDEOROLIKLAR

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda ham kuzatib boring

Obuna bo`lish